Internationale Vrouwendag: Zorgcoalitie roept op voor meer waardering voor on- en onderbetaalde zorgarbeid

Anno 2023 krijgen vrouwen nog steeds het merendeel van de on- en onderbetaalde arbeid op hun bord. In hun eigen gezin én op de arbeidsmarkt. Wij spraken met drie vrouwen die getuigen over hun al dan niet (onder)betaalde zorgwerk in de dienstenchequesector, de kinderopvang en thuis. Drie heel verschillende contexten, maar de parallellen in hun verhalen leggen een breder maatschappelijk probleem bloot: de systematische onderwaardering van zorgarbeid. Dit interview is ook te lezen op DeWereldMorgen.

Crisis in de zorg: een vrouwenzaak?

Het aantal openstaande vacatures in kinderopvang, woonzorgcentra en dienstencheques is torenhoog. Dit zijn sectoren met een hoofdzakelijk vrouwelijke tewerkstelling (kinderopvang: 95 procent, dienstencheques: 98 procent, verzorgend personeel: 90 procent), maar ook met specifieke taken gelinkt aan zorg en huishoudelijk werk (de zogenaamd typisch vrouwelijke taken).

De lonen zijn er te laag om financieel onafhankelijk te zijn, de statuten ondermaats (onthaalouders hebben nog steeds geen volwaardig statuut en nog te veel huishoudhulpen werken in de illegaliteit) en de arbeidsomstandigheden zijn zwaar. De wantoestanden in de kinderopvang en woonzorgcentra zijn voldoende gekend. Uit een verslag van de gezondheidsinspectie bleek onlangs dat 90 procent van de dienstencheque-ondernemingen niet in orde zijn met de wetgeving inzake gezondheid.

Maatschappelijke onderwaardering

Het is pijnlijk duidelijk dat dit symptomen zijn van een breder maatschappelijk probleem: de systematische onderkenning van het belang van zorgarbeid. En dat is vooral slecht nieuws voor vrouwen, want anno 2023 krijgen zij nog steeds het merendeel van de on- en onderbetaalde arbeid op hun bord. In hun eigen gezin én op de arbeidsmarkt. 42% van de vrouwen werkt deeltijds. Naast zware werkomstandigheden is zorg de belangrijkste reden. Vrouwen spenderen gemiddeld 9,5 uur per week méér aan huishoudelijke taken en zorg dan mannen. Het lijkt allemaal vanzelfsprekend maar dat is het niet. Het werk blijft vaak onzichtbaar en ondergewaardeerd. Dat gebrek aan erkenning zien we terugkeren wanneer dergelijke taken worden geprofessionaliseerd. Vele vrouwen lijden onder de hoge werkdruk, de moeilijke combinatie van arbeid en gezin en het gebrek aan respect voor hun werk.

Daarom bundelen vrouwenorganisaties samen met vakbonden en andere middenveldorganisaties hun krachten in de Zorgcoalitie om hun eisen zo breed mogelijk bekend te maken. Wij spraken met drie vrouwen die getuigen over hun al dan niet (onder)betaalde zorgwerk in de dienstenchequesector, de kinderopvang en thuis. Drie heel verschillende contexten, maar de parallellen in hun verhalen leggen een breder maatschappelijk probleem bloot: de systematische onderwaardering van zorgarbeid.

ACV-afgevaardigde Rosa Paz Vidal binnen de dienstenchequesector: ‘Als er niets wordt gedaan, gaat de sector dood’

“In 2011 kwam mijn zoon op de wereld. Hij heeft veel gezondheidsproblemen, waardoor ik constant met hem naar therapie en doktersafspraken moest gaan. Ik ben zo in de dienstenchequesector beland, omdat het eigenlijk ideaal leek voor mij. Het is flexibel, maar er zijn een vaste aantal uren en er is geen weekendwerk. Ik had de optie om mijn werk te verschuiven naar een andere dag wanneer nodig, zodat ik bij alle therapieën van mijn zoon aanwezig kon zijn. En dat was heel belangrijk voor mij, want mijn familie is prioriteit.”

“Ik moet toegeven dat ik op dat vlak heel veel geluk heb gehad. Mijn man probeert mij thuis zo veel mogelijk te helpen met het huishouden. Al zijn er met zijn kanker beperkingen hoeveel hij kan doen. Ik weet wel dat niet elke vrouw evenveel geluk heeft als ik. Sommige vrouwelijke collega’s komen thuis en kunnen niet uitrusten. Hun mannen verwachten dat ze voor de kinderen en het huis zorgen. En dan zijn er ook vrouwen die alleenstaande moeders zijn. Zij hebben helemaal geen hulp thuis.”

“Veel vrouwen hebben gelijkaardige redenen zoals ik had om voor deze sector te kiezen. Het is niet dat wij mensen zijn zonder kennis of denkvermogen. Er zijn veel te veel vrouwen die gestudeerd hebben, maar als ze het leven willen combineren met het werk is het soms moeilijk. Zeker als je kleine kinderen hebt. Het is daarom dat er veel vrouwen zijn die voor deze job kiezen.”

“Maar de laatste tijd zijn er problemen in overvloed binnen de sector waardoor ik nu voor een andere soort job zoek. Mijn oude werkgever is één van de beste firma’s binnen de dienstenchequesector, maar ook zij hebben de afgelopen tijd veel te veel fouten gemaakt, waardoor ik er persoonlijk zeer erg aan toe ben op financieel vlak.”

‘Mensen onderschatten de zwaarte van het werk’

“Wat de klanten vaak niet beseffen, is dat het loon zeer laag is voor het werk dat wij moeten verrichten. Ze kopen een cheque voor 9 euro, na aftrek is dat 7,5 euro, voor één uur huishoudelijke hulp. De dienstenchequebedrijven worden gesubsidieerd door de overheid en samen met wat de klanten betalen, maken ze bijna 26 euro winst per cheque. De klanten geloven dat dat volledig naar ons gaat. Dit door de verkeerde informatie die ze verkrijgen van het nieuws, op tv en andere kanalen. Maar dat is niet zo. Het minimumloon was bijna 13 euro, dankzij de indexering is het een beetje gestegen naar 13 euro, en na drie jaar stijgt dat nu naar 14 euro, maar dat is nog steeds niet genoeg. Als je je met een auto verplaatst, worden bijvoorbeeld parkeerkosten niet terugbetaald door onze werkgever. Dat komt allemaal uit je eigen zak.”

“Mensen onderschatten de zwaarte van het werk van dit beroep. We werken meestal in blokken van vier uur. Er zijn klanten die je geen tijd geven om een kleine pauze te nemen om iets te eten of te drinken. We hebben een zeer zware werkdruk, zeker nu dat alles duurder geworden is. Mensen zetten om de twee weken huishoudhulp in, in plaats van wekelijks. Soms switchen ze van vier naar drie uur, maar willen ze wel dat je hetzelfde werk doet als daarvoor. Zij willen besparen, maar wij kunnen dat niet bijbenen. Soms vragen ze ook aan ons om dingen te doen die we echt niet mogen doen, zoals auto’s wassen, ook al weten ze dat dat niet mag. Jammer genoeg zijn er vrouwen die niet weten wat ze wel en niet moeten doen.”

‘Wij zorgen ervoor dat mensen meer tijd hebben voor andere activiteiten’

 “Er is gewoon weinig respect voor ons werk, terwijl wij juist een heel belangrijke functie hebben. Wij zorgen ervoor dat mensen meer tijd hebben voor andere activiteiten. Maar veel  mensen zien ons als een dienst en niet als een mens.”

“Meer en meer zijn er ook mannen die het werk doen omdat het makkelijk te combineren is met andere activiteiten. Maar wanneer klanten zien dat een man aanbelt, vragen ze de man om weg te gaan omdat ze geloven dat mannen niet kunnen kuisen. Veel klanten beoordelen mensen op hun uiterlijk zonder hen een kans te geven. En dat is wel triest.”

“Er wordt op voorhand ook niet gecontroleerd waar we naartoe worden gestuurd. Wij krijgen een adres en dat is het. Doordat alvorens niet wordt gekeken waar we naartoe moeten gaan, hebben we soms niet het nodige materiaal om onze job te kunnen doen. Er bestaan geen infofiches van de klanten. Eender wie kan contact opnemen met een kantoor en huishoudhulp vragen. Als we een probleem melden, zoals pesten of grensoverschrijdend gedrag, geloven ze de klanten eerder dan ons. Ze sturen iemand anders naar de klant om te zien of er nog een probleem voorvalt.”

“We mogen bovendien geen zwarte lijst maken van klanten, want het zou een schending van hun privacy zijn. De ergste straf die ze kunnen krijgen, is een verbod om de diensten van de firma te gebruiken. Maar ze kunnen altijd naar een ander bedrijf bellen voor huishoudhulp en zo kunnen ze blijven doorgaan want er zijn aanzienlijk veel bedrijven.”

‘Prijs van cheque sinds ontstaan niet gestegen, terwijl bijna alles duurder is geworden’

“Er zijn firma’s die snel werknemers op ‘tijdelijke werkloosheid’ zetten of ze te laat betalen of op toegestane afwezigheid zetten, maar dat betekent dat ze niet betaald worden. Velen weten niet waar ze recht op hebben, omdat het niet duidelijk is waar je die informatie moet vinden. Vaak zijn het vrouwen met een migratieachtergrond. En daar profiteren bedrijven van.”

“De sector was ontstaan om zwartwerk te voorkomen. Maar zij die in het zwart werken, verdienen gemakkelijk 15 à 16 euro per uur. En dat is allemaal winst. De mensen die in de sector werken, hebben geen probleem met het werk zelf, maar de lonen zijn gewoon veel te laag, waardoor ze in financiële problemen geraken. Ikzelf zit in die situatie. De prijs van een cheque is sinds het ontstaan niet gestegen. Dat is wel gek als je erover nadenkt, want bijna alles is de voorbije 10 jaar duurder geworden. De werkgevers steken de fout op de regering. De regering zegt dat ze de prijs niet kunnen verhogen, want anders zullen mensen stoppen met het gebruiken van dienstencheques. Maar als er niets wordt gedaan, gaat de sector dood.”

Roswitha Gerbosch in de kinderopvangsector: ‘Als er geen opvang zou zijn, zou de helft van de ouders moeten stoppen met werken’

“Ik heb nooit begrepen waarom de kinderopvangsector zo ondergewaardeerd wordt. Als er geen opvang zou zijn in België zou de helft van de ouders moeten stoppen met werken.”

“Sinds corona is het heel moeilijk binnen de kinderopvangsector. We vinden amper sollicitanten waardoor we een personeelstekort hebben. Veel mensen vallen uit door een burn-out en blijven weken weg. Als gevolg hiervan kunnen we de crèche soms maar voor de helft openen of moeten we het volledig sluiten.”

“Ik ben medeverantwoordelijk voor het selecteren van sollicitanten voor de stad Gent. Vroeger hielden we elke maand gedurende een volledige week selectierondes, waarbij we met twee of drie teams per dag zeven kandidaten zagen. Nu zijn we teruggebracht tot slechts één team en soms houden we na twee dagen van selecties maar één of twee geschikte kandidaten over.”

‘Stagiaires ontdekken dat ze wegens werkdruk niet in kinderopvang willen werken’

“Als we studenten hebben die stage volgen bij ons, maken ze al duidelijk dat ze nooit in de kinderopvangsector willen werken, omdat het veel te zwaar is. Volgens hen is hun enige taak het verschonen en naar bed brengen van kinderen, waardoor ze amper tijd hebben om ook activiteiten te organiseren.”

“Vroeger was het zo dat als een kind een schrammetje had opgelopen, je dit aan de ouders vertelde en dan was alles in orde. Tegenwoordig lijken ouders anders te reageren vanwege de vele horrorverhalen die in de media circuleren. Dus we zitten ook constant met die druk van ‘er mag niets gebeuren’.”

“We zien alleen maar negatieve aspecten in de media, terwijl er duizenden kinderbegeleiders zijn die hun werk met hart en ziel doen, maar daar wordt niets over gezegd. Het is jammer dat ouders hierdoor soms niet trots durven zijn op hun werk als kinderbegeleider en dit niet willen delen met hun kinderen.”

‘Investering van 115 miljoen extra zou slechts 1.000 euro voor onze crèche betekenen’

“Een paar maanden geleden werd besloten om 115 miljoen euro extra te investeren in de kinderopvangsector. Als deze fondsen gelijkmatig worden verdeeld onder alle Vlaamse kinderopvanginitiatieven, zou mijn crèche ongeveer 1.000 euro ontvangen. Met dat geld kunnen we slechts één stapelbed kopen. Het is daarmee dus zeker niet opgelost en mensen realiseren zich niet hoeveel kosten we moeten betalen.”

“We moeten kinderbegeleiders meer ademruimte geven. Er moet meer personeel worden aangenomen om de werklast te verlichten. Ik kan niet steeds aan mijn personeel vragen om overuren te draaien. De mentale druk om voortdurend te blijven werken en geen verlof te kunnen nemen, omdat er anders niet genoeg personeel is, moet verdwijnen.”

“Ik werk nu niet meer voltijds bij de kinderopvangsector. Ik voelde de laatste twee jaar dat ik enkel nog bezig was met het oplossen van problemen zoals het aanpakken van het personeelstekort. Terwijl ik ook graag samen met mijn team wilde nadenken over hoe we meer kunnen inzetten in de betrokkenheid en het welbevinden van de kinderen.”

“De stad Gent heeft gekozen om sociale functies te ondersteunen en heeft de tarieven voor de kinderopvang berekend op basis van het inkomen van de ouders om het betaalbaar te houden voor gezinnen met een lager inkomen. Maar sommige opvangplaatsen kiezen ervoor om hogere prijzen te hanteren zodat er meer inkomsten worden gegenereerd, met als gevolg dat mensen met een lager inkomen sneller uit de boot vallen.”

‘Vrouwen hebben sneller de neiging om deeltijds te gaan werken voor de kinderen’

“Hoewel we ooit een mannelijke stagiaire hadden – die zeer gewaardeerd werd en het werk leuk vond – wilde hij niet in de sector blijven werken, vanwege het stigma dat de vaders de kostwinners zijn binnen het gezin. Bovendien waren er ook moeders die niet wilden dat een mannelijke kinderbegeleider de luiers van hun dochters verschoonde. Na een dialoog met de ouders veranderde zij van gedachten, maar er zijn nog steeds mensen die in hokjes denken.”

“Mensen zijn nog steeds erg gendergebonden in hun denken. Bij alles wat te maken heeft met kinderen, zorg en huishouden wordt er nog te snel geredeneerd in de functie van de vrouw. Het zou niet mogen uitmaken wat je gender is, zolang je je werk maar goed doet.”

“Vrouwen hebben sneller de neiging om deeltijds te gaan werken voor de kinderen, terwijl het niet enkel de moeders zijn die voor de kinderen kunnen zorgen.”

“Ik heb het geluk dat mijn kinderen zelfstandig zijn en dat mijn partner meehelpt met het huishouden, waardoor mijn werk draaglijker is geworden. Ik realiseer me echter dat niet iedereen dezelfde ondersteuning heeft, vooral niet de ouders die alleenstaand zijn.”

Jamila over onbetaalde zorg: ‘Volgens RVA zoek ik excuses om niet te werken’

“In het begin, toen mijn dochter geboren was, heb ik niet echt voor mezelf kunnen zorgen omdat ik in een depressie terecht kwam. Ik werkte als postbode maar moest dat opgeven omdat ik het nieuws kreeg dat mijn dochter een zorgenkind zou zijn. Tien jaar lang zocht ik naar hulp voor mijn dochtertje, maar het klikte nooit met de zorgverlener. En vanaf het begin had ik beslist dat mijn kind niet naar een kinderopvang zou gaan. Ik heb zelf ook in een kinderopvang gewerkt, dus ik weet hoe het daar is. Kijk maar naar het nieuws.”

“Sinds ik werkloos ben, zit de RVA (Rijksdienst voor Arbeidsvoorziening, red.) altijd op mijn hielen. Volgens hen zoek ik excuses om niet te werken, maar dat is helemaal niet zo. Ik ben naar het kantoor moeten gaan met mijn dochter, die toen in het gips zat, om aan te tonen dat ik wel degelijk voor mijn kind moet zorgen. Ik probeerde altijd naar werk te zoeken, maar het lukte gewoon niet. Mijn dochter moest vaak naar het ziekenhuis en ik moest erbij zijn. Soms moest ze daar een hele tijd blijven. Er was geen werkgever die dat accepteerde. Het was gewoon te moeilijk. Je kan niet elke keer afwezig zijn, want wie gaat dan die job van jou overnemen? Sommigen vinden dat een excuus en ze mogen dat gerust denken, maar dat is de waarheid.”

‘Er wordt gedacht dat voor een kind zorgen geen hard werk is, vergeleken met een fulltime job’

“Soms verwacht men veel te veel van een vrouw, terwijl een vrouw het al zwaar genoeg heeft, omdat ze voor heel veel zaken moet zorgen: voor het kind zorgen, eten maken, poetsen, de was … de lijst gaat maar door. Als moeder verwacht een kind heel veel van jou. De buitenwereld ziet dat niet. Voornamelijk mannen kunnen niet zien hoe zwaar het eigenlijk is voor de vrouw. Er wordt gedacht dat voor een kind zorgen geen hard werk is vergeleken met een fulltime job. Maar dat is het eigenlijk wel nu, we zijn gewoon 24 uur per dag en zeven dagen per week bezig. Als je kind ziek is, moet je er de hele dag en nacht voor zorgen. Als vrouw word ik daarnaast ook verwacht om voor mijn man te zorgen. Soms voelt het aan alsof hij mijn tweede kind is. Ze willen allebei aandacht. Mijn aandacht.”

“Mijn man helpt mij wel, maar hij werkt vijf dagen in de week. Dus alleen in de avonden, als dat kan, neemt hij het over. Maar mijn kind wil altijd eerst de mama. Ook al ligt mijn man op de bank, mijn dochter gaat eerst naar mij voor hulp. Ik probeer tegen haar te zeggen dat ik niet de hele tijd beschikbaar ben voor haar. Dat papa ook kan helpen. Maar elke keer als er iets gebeurt, is mama de eerste persoon die ze wil zien.”

“Een papa brengt het brood op de plank en de mama moet het bakken. Als je in de maatschappij kijkt, zie je dat een vrouw niet gewaardeerd wordt voor wat ze doet. In ons geloof (de islam, red.) zijn man en vrouw gelijk. Maar in de realiteit zie je dat de man boven de vrouw staat, kijk maar naar de loonkloof tussen mannen en vrouwen. Ik vind de waardering tegenover de vrouw tegenwoordig niet te doen.”

‘Het zou iedere dag Vrouwendag moeten zijn’

“En dat zie ik echt niet veranderen in deze tijd. Hoe vaak vrouwen ervoor opkomen, toch zie je het zich iedere keer herhalen. De man komt bovenaan te staan. Ook al hebben we een Vrouwendag. Het zou iedere dag Vrouwendag moeten zijn, zodat vrouwen zich veiliger en meer gewaardeerd voelen. Vooral vrouwen die het moeilijk hebben zoals vrouwen met een zorgkind of ouders die het moeilijk hebben. Vrouwen in de mantelzorg. Er wordt daar heel weinig aandacht aan besteed. En daar moet dringend verandering in komen. Ik hoop dat er iets komt, maar ik heb er mijn twijfels bij. Ik wil niet negatief zijn, maar zoals ze zeggen: eerst zien, dan geloven.”

“Hoewel, sinds dat mijn dochter naar school gaat, begin ik steeds meer los te laten. Ik maak meer tijd vrij voor mezelf. Ik ga naar het winkelcentrum of drink een kopje koffie. Soms ga ik ook naar één plek  met een goed zicht op vliegtuigen en dan kijk ik naar de vliegtuigen die opstijgen of landen. Ik laat dan gewoon alles los. Altijd wel alleen, omdat ik geen vriendinnen heb. Daar heb ik ook geen nood aan. Als ik met iemand anders ben, dan krijg ik te veel prikkels. Maar in mijn eentje ben ik op mijn gemak. Het is dan een moment van kalmte voor mij. Ook in de avond, wanneer mijn dochter naar bed gaat, is een rustmoment voor mij. Ik probeer die momenten in te plannen.”

“Soms ga ik met mijn dochter op stap en proberen we er een leuke dag van te maken door samen iets te doen, zoals een koffietje drinken. Dat is juist het toffe aan een dochter hebben, zo’n mama-dochter-momenten die ook voor rust zorgen. Mijn dochter begrijpt mij zoals niemand anders. Ze staat altijd achter mij en is altijd bereid om te luisteren. Dat geeft ook een beetje rust. Maar een kind blijft een kind.”

Meer gelijke verdeling van zorg

Vandaag, op de Internationale Vrouwendag delen we de verhalen van deze drie ongelooflijk sterke vrouwen. Ze hebben elkaar nog nooit ontmoet en ze zouden op het eerste zicht niet meteen een gemeenschappelijk gespreksonderwerp vinden: de drie vrouwen werken in totaal verschillende sectoren, wonen in andere steden en komen uit diverse contexten. Maar wanneer ze de feministische bril opzetten zien ze duidelijk een grote rode lijn die zich dwars door hun levens trekt.

Alle drie nemen ze zonder te verpinken zorg op: zorg voor hun werkgevers en collega’s, zorg voor hun familie en sociaal netwerk en misschien, als er tijd voor is, zelfs zorg voor zichzelf. Alle drie worden ze daar niet of veel te weinig voor betaald. Alle drie verdrinken ze in het werk dat nog geen twee jaar geleden door politici en burgers geprezen werd als “de meest essentiële arbeid”. Diezelfde essentiële arbeid is helaas pijlsnel opnieuw in de vergeetput gesukkeld. De Zorgcoalitie roept daarom op tot meer erkenning, waardering en een meer gelijke verdeling van zorg. Via deze link vind je onze gezamenlijke visie op on- en onderbetaalde zorgarbeid.

De Zorgcoalitie bestaat uit: Furia, Femma, ACV Puls, ACV Voeding en Diensten, ACV gender

Ondertekenaars:

Fairwork, WSM, Netwerk Tegen Armoede, Levl, Ella vzw, het feministisch platform ter ondersteuning van kinderopvang, Vrouwenraad, Rebelle vzw, ZIJkant, Sophia, collectief 8 maars, Crisiskabinet / Kind & Gezien, ACV openbare diensten, ACV, ABVV en ACLVB.

Dit artikel verscheen op 8 maart 2023 op DeWereldMorgen.

Crisis in de zorg: een vrouwenzaak?

Het aantal openstaande vacatures in kinderopvang, woonzorgcentra en dienstencheques is torenhoog. Sectoren met een hoofdzakelijk vrouwelijke tewerkstelling (kinderopvang: 95%, dienstencheques: 98%, verzorgend personeel: 90%) maar ook met specifieke taken gelinkt aan zorg en huishoudelijk werk (de zogenaamd typisch vrouwelijke taken).

De lonen zijn er (te) laag, de statuten ondermaats (onthaalouders hebben nog steeds geen volwaardig statuut en nog te veel huishoudhulpen werken in de illegaliteit) en de arbeidsomstandigheden zwaar. De wantoestanden in de kinderopvang en woonzorgcentra zijn voldoende gekend. Uit een verslag van de gezondheidsinspectie bleek dat 90% van de dienstencheque-ondernemingen niet in orde zijn met de wetgeving inzake gezondheid.

Maatschappelijke onderwaardering

Het is pijnlijk duidelijk dat dit symptomen zijn van een breder maatschappelijk probleem: de systematische onderkenning van het belang van zorgarbeid. En dat is vooral slecht nieuws voor vrouwen, want anno 2023 krijgen zij nog steeds het merendeel van de on- en onderbetaalde arbeid op hun bord. In hun eigen gezin en op de arbeidsmarkt. Vrouwen spenderen gemiddeld 9,5 uur per week meer aan huishoudelijke taken en zorg dan mannen. Het lijkt allemaal vanzelfsprekend maar het is het niet. Het werk blijft vaak onzichtbaar en ondergewaardeerd. Dat gebrek aan erkenning zien we terugkeren wanneer dergelijke taken worden geprofessionaliseerd. Vele vrouwen lijden onder de hoge werkdruk, de moeilijke combinatie van arbeid en gezin en het gebrek aan respect voor hun werk.

Vrouwenorganisaties bundelen samen met middenveldorganisaties en vakbonden hun krachten in de Zorgcoalitie om hun eisen zo breed mogelijk bekend te maken. In bijlage vind je onze visietekst met onze concrete voorstellen. In aanloop naar 8 maart (internationale vrouwendag) willen we onze boodschap naar buiten brengen. Achteraf zullen we stappen zetten naar de politici om concrete beleidsmaatregelen te eisen.

Contactpersonen:

Sarah De Coster, Femma, 0473 53 22 07

Nathalie Winters, ACV PULS, 0473 52 58 09

Sofie De Graeve, Furia, 0476 71 01 73

De Zorgcoalitie bestaat uit

Furia, Femma, Fairwork, WSM, Netwerk Tegen Armoede, Levl, Ella vzw, het feministisch platform ter ondersteuning van kinderopvang, Vrouwenraad, Rebelle vzw, ZIJkant, Sophia, collectief 8 maars, Crisiskabinet / Kind & Gezien, ACV, ABVV en ACLVB.

Visietekst

De volledige visietekst kan u hier vinden. Die zal te lezen zijn vanaf woensdag 8 maart.

Naar aanleiding van 8  maart, internationale vrouwendag, roepen we op tot meer erkenning, waardering en een gelijkere verdeling van zorg.

Waarom is dit zo belangrijk voor ons? 

We kunnen de aanhoudende crisis in de kinderopvang, besparingen op zorgverloven en de schrijnende omstandigheden in de dienstenchequesector niet langer zien als geïsoleerde problemen. Het is pijnlijk duidelijk dat dit symptomen zijn van een breder maatschappelijk probleem: de systematische onderkenning van het belang van zorgarbeid[1]. En dat is vooral slecht nieuws voor vrouwen, want anno 2023 krijgen zij nog steeds het merendeel van de on- en onderbetaalde arbeid op hun bord.

In de media struikelen politici over elkaars voeten om te belijden hoe belangrijk zorgarbeid is, maar in het beleid verandert er niets. Vrouwen worden nog steeds niet au-serieux genomen, er worden zelfs grapjes over gemaakt. 

Daarom bundelen vrouwenorganisaties, middenveldorganisaties en vakbonden de krachten om onze eisen zo breed mogelijk bekend te maken. De Zorgcoalitie bestaat uit Furia, Femma, Fairwork, WSM, Netwerk Tegen Armoede, Levl, Ella vzw, het feministisch platform ter ondersteuning van kinderopvang, Vrouwenraad, Rebelle vzw, ZIJkant, Sophia, collectief 8 maars, Crisiskabinet / Kind & Gezien, ACV, ABVV en ACLVB.

Het perbericht rond deze visietekst kan u hier vinden.

Onbetaald zorgen 

Vrouwen spenderen in België gemiddeld 9,5 uur per week meer aan huishoudelijke taken en zorg dan mannen. Taken zoals het huishouden, een maaltijd op tafel toveren, een luisterend oor bieden aan een vriendin, mantelzorg verrichten voor een naaste, als vrijwilliger activiteiten organiseren in je buurt, kinderen aankleden en naar school brengen,… lijken doodgewone dagdagelijkse activiteiten, maar niks is minder waar. Net deze onbetaalde zorg vormt de onzichtbare motor die de samenleving aandrijft. Zonder die essentiële arbeid valt alles stil.

Maar liefst 60% van alle arbeid die we verrichten in België is onbetaald, en daarmee is het eigenlijk één van de grootste sectoren van onze economie. Toch ontleen je geen status, macht of inkomen aan onbetaalde zorg. Wie ‘niet betaald werk levert, is zogezegd inactief’. Omdat er geen monetair waarde op kleeft denken we dat we eindeloos kunnen terugvallen op onbetaalde zorg. Nochtans zou, zoals de Nederlands feministe Anja Meulenbelt het zo helder uitdrukt,  zowel ‘making people, als making profit’ gelijke waardering moeten krijgen. 

Helaas staan we daar nog heel ver van. Vrouwen blijven verschillende taken en soorten werk combineren. Deze ongelijke verdeling heeft nefaste gevolgen voor hun welvaart en welzijn.  Uit tijdsbestedingsonderzoek blijkt dat vrouwen gemiddeld 6 uur minder vrije tijd per week hebben dan mannen. Bovendien gaat het om tijd die vaker versnipperd en minder kwaliteitsvol is. Want naast ‘het puur uitvoerende’ aspect van onbetaalde zorg dragen vrouwen meestal ook de mentale last : het denk-, emotie- en planwerk (denk maar aan afspraken en boodschappen lijstjes maken, troosten,.. ).

Eén van de strategieën die vrouwen noodgedwongen hanteren is deeltijds werken. In België geldt dit voor 42% van de werkende vrouwen, waarvan slechts 6,7% aangeeft dat dit een ‘vrijwillige keuze’ is. De meeste vrouwen geven aan dat ze dit doen omwille van ‘zware fysieke of mentale arbeidsomstandigheden in hun, job, of de moeilijke combinatie met zorgtaken’. Dit weegt op hun financiële situatie, carrièrekansen, pensioenopbouw en andere sociale zekerheidsrechten (werkloosheid, ziekte) met een onevenredig hoog risico op armoede tot gevolg.

Onderbetaalde zorgberoepen 

Deze totale blindheid voor het belang van onbetaalde zorg zien we terugkomen als zorgwerk professioneel gebeurt. Zowel in de positie van werknemers in zorgberoepen als in de perceptie over het soort werk dat ze leveren (alsof het toch niet als ‘echt’ werk wordt gezien). Opnieuw zijn vrouwen buitenproportioneel oververtegenwoordigd (bvb. 95% in de kinderopvang, 98% in de dienstencheques). 

Lage lonen en zware werkomstandigheden zijn tekenend voor de onderwaardering in zorgende beroepen: naast de kinderopvang en de dienstenchequesector zien we dit bvb. ook in de gezinszorg, de woonzorgcentra, het algemeen welzijnswerk (= ondersteuning mentale zorg) en de jeugd- en gehandicaptenzorg.

Weinig verbazend raken hierdoor duizenden vacatures niet ingevuld. Deze structurele tekorten leiden bovendien tot ongeziene crisissen. Zo maakt in de kinderopvang de norm van 9 kinderen per begeleider het onmogelijk om kwaliteitsvol werk te leveren. In de dienstenchequesector leidt de onwil van werkgevers en overheid om te investeren in de sector ertoe dat de vele alleenstaande moeders, ondanks hun job en inkomen, in armoede moeten leven terwijl het harde werk hun gezondheid om zeep helpt (zoals aangetoond door tal van studies). Maar de nodige maatregelen blijven helaas uit.

Nog pijnlijker is het dat net de meer kwetsbare vrouwen zijn die noodgedwongen in deze ondergewaardeerde zorgberoepen terechtkomen. Vrouwen met een korte scholing, met een migratieachtergrond vormen het overgrote deel van de onderhouds- en zorgwerkers. 

De oververtegenwoordiging van vrouwen met een migratieachtergrond bij het huishoudpersoneel raakt bovendien steeds meer verankerd via de ontwikkeling van internationale ‘zorgkettingen’. Vaak situeren deze zich in de informele sector. Vrouwen maken 80% uit van het huispersoneel wereldwijd, en de overgrote meerderheid (90%) heeft geen toegang tot sociale bescherming. Zij nemen de zorg over van vrouwen in een financieel sterkere positie, terwijl ze hun eigen familie en zorgbehoevenden achter moeten laten om ver van huis voor een hongerloon te zorgen. Zelf hebben ze namelijk meestal niet de middelen om hun onbetaalde zorg kwaliteitsvol te combineren met hun job. 

Wat willen we? 

We roepen daarom onze beleidsmakers op tot concrete actie.  

Erken onbetaalde zorg 

• Door haar mee te nemen in de evaluatie van onze sociale vooruitgang als maatschappij. Meten is weten! Maak onbetaalde zorg zichtbaar door relevante indicatoren te ontwikkelen en te monitoren die de omvang en de verdeling van onbetaalde zorg in kaart brengen[2]. 
• Voer een actief beleid dat Elders Verworven Competenties (EVC’s) beter erkent en promoot. EVC’s staat voor ervaring en kennis die je in de praktijk opdeed, maar waar je geen diploma voor hebt. Want ook door onbetaalde zorg te verlenen, oefen je vaardigheden en doe je kennis op die nuttig zijn bij het uitoefenen van een betaalde job.

Waardeer onbetaalde zorg

• Biedt voldoende ondersteuning zodat iedereen onbetaalde zorg op een kwaliteitsvolle manier kan combineren met andere tijdsbestedingen.
• Bouw degelijk vergoede, flexibele en laagdrempelige zorgverloven uit, zonder anciënniteitsvoorwaarden
• Beschouw ouderschapsverlof, tijdskrediet, geboorteverlof en deeltijds met behoud van rechten als effectieve tewerkstelling voor het (minimum)pensioen.
• Voorzie structureel meer tijd voor onbetaalde zorg door de norm voor voltijds werken te verlagen.

Waardeer betaalde zorg

• Voorzie voldoende, kwaliteitsvolle en laagdrempelige maatschappelijke diensten zoals kinderopvang, ouderenzorg en gehandicaptenzorg.
• Zorg voor een significante verhoging van de lonen van de werknemers die instaan voor zorg en onderhoud van anderen.
• Investeer in werkbare jobs met gezonde arbeidsomstandigheden; voorkom fysieke en psychische overbelasting.

Stimuleer een gelijke verdeling in onbetaalde en betaalde zorg

• Voer een actief beleid dat inzet op niet-stereotiepe beeldvorming van vrouwen en mannen. Meer meisjes in de STEM-opleidingen? Zeker! Meer jongens in de zorg-opleidingen? Absoluut!
• Stimuleer een gelijke verdeling in opname van zorgverloven
• Verleng en verplicht het geboorteverlof. Om de discriminatie van zwangere vrouwen terug te dringen; om te zorgen voor een hechtere band tussen co-ouder en kind vanaf de geboorte; om de mentale last beter te verdelen tussen beide ouders.
• Versterk het recht op thematisch verlof, met name ouderschapsverlof en tijdskrediet. Zorg dat het beter wordt betaald en dat het meer toegankelijk wordt gemaakt zodat ook eenoudergezinnen (waarvan 80% vrouwen) van dit recht kunnen genieten.
• Zorg voor meer overleg en afstemming tussen verschillende beleidsniveaus.

[1] Zorg is de ruggengraat van de samenleving, het laat de samenleving functioneren. Dit omvat zorg voor kinderen, ouderen, zieken en personen met een handicap, naast huishoudelijke arbeid zoals poetsen en maaltijden bereiden. (uit Paarse Pact, p. 7, Europese Vrouwenlobby, 2019, vertaald door Vrouwenraad 2020) Zorgarbeid wordt zowel betaald als onbetaald uitgevoerd. Het is een (vaak) onzichtbare bijdrage aan de economie die alle andere vormen van arbeid en leven mogelijk maakt. Zorgtaken, zowel betaald als onbetaald, zijn arbeids- en tijdsintensief. En toch worden deze nog te vaak ondergewaardeerd. (Siggie Vertommen, Liefde en Zorg in tijden van Kapitalisme. De paradox van reproductieve arbeid tussen onderdrukking en verzet)

[2] De BOA-quote, die gebaseerd is op tijdsbestedingsonderzoek, kan hiertoe inspiratie bieden. De BOA-quote is een indicator die de verhouding tussen het volume van betaalde en onbetaalde arbeid weergeeft.

Feministische eisen

Tijdens de nationale betoging van de non-profitsector op 31 januari zetten de Vrouwenraad, Rebelle, Furia, Femma Wereldvrouwen en ZIJkant als feministische organisaties stevig mee hun schouders onder initiatieven om de kinderopvang te herwaarderen en te pleiten voor werkbaar werk en een graduele daling van de kindratio.

Als de kinderopvang stopt, stopt het land met draaien. Zonder kwaliteitsvolle kinderopvang zijn het vooral vrouwen die terug naar de haard gekatapulteerd worden. Daarom is het essentieel de arbeidsvoorwaarden in de kinderopvang te verbeteren. Op deze manier beschermen we de mensen die er al werken en kunnen we het beroep aantrekkelijker maken voor nieuwe mensen. Wachten tot het verkiezingsjaar 2024 is geen optie, nú handelen is de boodschap.

1. Hup naar 5

De werkdruk in de kinderopvang ligt te hoog. In plaats van vast te blijven hangen in een kip-of-eiverhaal kan er samen met werknemers uit de kinderopvangsector een stappenplan uitgetekend worden voor een graduele daling naar een ratio van maximum 5 kinderen per begeleider en maximum 4 kinderen als het de allerjongsten zijn en de begeleiders er alleen voor staan. Dit geeft kinderverzorgers en jonge ouders een perspectief, maakt de job aantrekkelijker voor sollicitanten (zowel pas-afgestudeerden, voormalige kindbegeleiders als zij-instromers) en zorgt ervoor dat baby’s en peuters (= onze toekomstige politici, leerkrachten en zorgverleners) in de eerste 1000 dagen de nodige individuele aandacht krijgen die ze verdienen.

Het verlagen van de kindratio kan niet losgekoppeld worden van de verbetering en gelijktrekking van de statuten van kindbegeleiders. Indien de kindratio daalt, moet een crèche nog voldoende werkingsmiddelen hebben om op een toegankelijke en kwaliteitsvolle manier kinderen op te vangen. 

Hierbij kan er een overgangs- of gedoogperiode voorzien worden waarbij sommige opvanginitiatieven wel nog zoveel kinderen kunnen opvangen als nodig is voor hun werking. Tegelijkertijd kunnen er pilootprojecten opgestart worden met kinderdagverblijven die nú de ratio al naar beneden willen. Enkel door dit uit te testen, kunnen we analyseren of dit een oplossing is om meer mensen aan of terug te trekken naar de sector.

2. Een eerlijk loon voor essentiële zorgarbeid

In de Septemberverklaring ijvert de Vlaamse regering voor de gelijktrekking van de statuten binnen de kinderopvangsector. Dit is een belangrijke stap, maar niet voldoende. Of je nu aan de slag bent in de kinderopvang met subsidiestatuut ‘trap’ 1, 2 of 3, als je werkt binnen een sector met een van de laagste lonen in België wordt je werk niet naar waarde geschat. Een beter loon moet ook hand in hand gaan met betere werkomstandigheden en een lagere kind-begeleiderratio.

Voorzie voor werknemers in de kinderopvangsector, eerlijke lonen, correcte (werknemers)statuten en gelijke arbeidsvoorwaarden voor de essentiële zorgarbeid die ze verrichten.

Hervorm en versterk de opleiding (zowel secundair als in het hoger onderwijs) en zorg voor loopbaankansen voor kindbegeleiders en onthaalouders. Geef ze meer kindvrije uren en pedagogische en logistieke ondersteuning.

3. Collectieve kinderopvang geeft vrouwen autonomie

De strijd voor de herwaardering van de kinderopvang loopt parallel met de strijd van vrouwen voor meer autonomie. Zowel in de kinderopvang als thuis blijft zorgarbeid on(der)betaald. Als de kinderopvang stopt, stopt België met draaien. In ons land werkt maar liefst 42% van de vrouwen deeltijds, tegenover 12% van de mannen. Als belangrijkste reden voor hun deeltijds werk, verwijzen de meeste vrouwen naar de zorg voor kinderen of andere afhankelijke personen.

Een toegankelijke, betaalbare en kwalitatieve kinderopvang is essentieel in de vrije keuze van vrouwen om zich te richten op hun loopbaan of zorg en als schakel in het netwerk van alleenstaande ouders. We verzetten ons tegen de commercialisering van de kinderopvang, een logica waarbij kinderopvang enkel als winstgevende activiteit wordt gezien die andere schakels van een economie doet draaien. Het is de publieke verantwoordelijkheid van onze overheid om een kwalitatieve kinderopvang te voorzien die de volledige samenleving ten goede komt. 

4. Mannen die zorgen zijn baanbrekers

Slechts 2,4% van de werknemers in de kinderopvang is man. Door betere arbeidsomstandigheden te voorzien wordt de job ook voor mannen aantrekkelijker. Ontwikkel daarnaast ook specifieke acties die stereotypen doorbreken over mannen die zorgen en die inzetten op recrutering van mannen naar de kinderzorgsector.

5. Veranker het recht op collectieve kinderopvang

Zorg dat kwalitatieve kinderopvang een afdwingbaar recht wordt voor elk gezin. Laat hen niet wachten tot ze 2,5 jaar zijn en recht hebben op een plek in de kleuterschool. Zeker voor kansarme gezinnen kan het recht op kinderopvang als basisvoorziening een bijdrage leveren aan het bestrijden van ongelijkheid. Kinderen uit gezinnen met de laagste inkomens in Vlaanderen maken maar half zo vaak gebruik van kinderopvang als die uit de rijkste gezinnen. 

Zowel het Europees Parlement als de Commissie erkent het belang van kinderopvang als basisvoorziening voor álle kinderen. In bv. Zweden en Finland is kinderopvang een basisvoorziening, een afdwingbaar recht. Dit betekent dat elk kind tussen de 1 en 5 jaar binnen de vier maanden na aanvraag een plek moet hebben. Is die plek er niet, dan kan de lokale overheid hiervoor vervolgd worden. 

6. Laten we positieve verhalen delen

Mensen die in de kinderopvang werken willen de best mogelijke basis meegeven voor het verdere leven van kinderen en hen helpen ontwikkelen. Ze zijn het aanspreekpunt voor ouders die met opvoedkundige vragen zitten en brengen hen in contact met andere ouders zodat ze hun netwerk verbreden en ervaringen kunnen delen. 

Het is dringend tijd om in de nieuwsberichten over de crisis in de kinderopvang ook te focussen op de positieve ervaringen van werknemers en hun pedagogische kennis en aanpak in de schijnwerpers te plaatsen. Zeker positieve ervaringen van mannelijke kindbegeleiders vormen een kans om het genderstereotiep denken over zorg te doorbreken en iedereen de kans te geven om te zorgen ongeacht diens gender.

De moeilijkheden in de kinderopvang zijn structureel van aard en liggen niet bij de werknemers zelf. Een lagere kindratio per begeleider geeft kinderverzorgers ademruimte en motivatie om de job te blijven doen waarvoor ze zich inzetten. Het biedt hen de ruimte om niet enkel basiszorg aan de kinderen te geven, maar hen effectief te ondersteunen in hun ontwikkeling. Dit maakt het voor hen aantrekkelijker om de job te blijven uitvoeren, gemotiveerd te blijven en anderen aan te sporen om zelf kindbegeleider te worden. 

Actie 31 januari

Op dinsdag 31 januari betoogden de non-profit sectoren in Brussel. Ook wij waren van de partij met bovenstaande dringende eisen. Steun vandaag nog de actie door onderstaande pamflet van Crisiskabinet Kinderopvang te downloaden, printen en op te hangen aan je raam.

Dit eisenpakket werd opgesteld door: 

Vrouwenraad

Rebelle

ZIJkant

Furia

Femma Wereldvrouwen

Vanaf woensdag 18 januari zit Furia samen met andere feministische organisaties zoals de Vrouwenraad, ZIJkant, Femma en Rebelle mee op de banken van het Vlaams Parlement. Waarom? Als de kinderopvang stopt, stopt het land met draaien. De kinderopvang is een collectief probleem. Samen met de ouders en kindjes van het Crisiskabinet Kinderopvang pleiten we voor:

• De verlaging van de kindratio naar 5 kinderen per opvoeder
• Een herwaardering van de sector
• De versterking van de opleiding en loopbaankansen voor kindverzorgers
• Meer kindvrije uren
• Meer logistieke ondersteuning

Kinderopvang is niet alleen voor jonge gezinnen onmisbaar

Britt Stuckens, Heleen Struyven en Noëmi Willemen schreven op 21 september in De Standaard namens Crisiskabinet Kinderopvang onderstaand opiniestuk. Furia vzw ondertekende mee! 

De malaise in de kinderopvang is tot het kookpunt gestegen. Kinderbegeleiders geven­ aan dat ze amper de basiszorg­taken kunnen uitvoeren. Voor hun cruciale pedagogische taak is er amper marge of energie. De werkomstandigheden zijn op veel plekken zo precair geworden dat steeds meer mensen uitvallen of opgeven. Leidinggevenden moeten elke dag puzzelen, capaciteit terug­schroeven of zelfs definitief sluiten. Vaker en vaker krijgen ouders te horen dat hun peuter een dag niet kan komen of dat hun baby­ volgend jaar geen plaats zal hebben.

Vlaanderen is een van de regio’s die het vroegst en het intensiefst gebruikmaken van crèches en onthaalouders. Toch wordt hier per kind beduidend minder geïnvesteerd dan elders. Jarenlang werd geprobeerd het aloude tekort aan plaatsen op de goedkoopst mogelijke manier op te lossen. De meeste afgestudeerde­ kinderbegeleiders starten niet in de crèche en de lijst met openstaande vacatures­ blijft dagelijks aantikken. Kan dat verbazen? Hoe bouw je aan je leven als je soms amper 1.500 euro bruto per maand krijgt? Hoe kun je de job doen waarvoor je studeerde en met hart en ziel voor koos, als je voor negen kinderen tegelijk moet zorgen?

Druppels op een hete plaat

De problemen in de kinderopvang domineerden dit jaar de media. In de onderzoeks- en parlementaire commissie lijstten werknemers, leidinggevenden, experts en ouders structurele problemen op. De radiostilte sindsdien is verontrustend. De Vlaamse regering investeert 1,7 miljoen euro in een nieuw online meldingssysteem, maar prioritaire aandacht voor wat mensen op de vloer echt nodig hebben, blijft uit. In de voorbije week gingen ballonnetjes op om de kindnorm te verlagen bij de baby’s en in te zetten op zij-instromers. Zonder stevige investeringen en ambitieuze maatregelen zijn dat druppels op een hete plaat.

Kwalitatieve kinderopvang is onmisbaar voor baby’s in de eerste 1.000 dagen. In plaats van concrete voorstellen uit te werken die ook leidinggevenden ondersteunen, schrijft Kind & Gezin een kader uit voor ouders die zelf een noodcrèche willen opstarten. Weinig ouders zijn de lockdown vergeten en de onmogelijke combinatie van betaald­ werk en preteaching. Is het de bedoeling om onze gedeelde maatschappelijke verantwoordelijkheid voor de kleinsten zodanig te privatiseren dat ze weer in moeders schoot belanden?

Toegankelijke kinder­opvang is onmisbaar als we vrouwen niet opnieuw aan de haard willen

Toegankelijke kinderopvang is onmisbaar als we vrouwen niet opnieuw aan de haard willen. Onderzoek toont keer op keer dat als externe hulp wegvalt, het vooral moeders zijn die de lasten dragen, loopbaankansen en financiële­ zekerheid verliezen. Ook in gezinnen waar de zorg gelijk verdeeld wordt, is ouderschapsverlof opnemen tegen een fractie van je loon onder dit economisch gesternte voor velen uit den boze. Crèches en onthaalouders zijn cruciale schakels in het vangnet voor alleenstaande ouders en de pijlsnel groeiende groep van gezinnen in armoede.

Kinderopvang is niet alleen voor jonge gezinnen onmisbaar. Elk bedrijf, elke zelfstandige, elke organisatie, alle werkgevers die een beroep doen op de werkkracht van jonge ouders leunen op de arbeid van kinderbegeleiders. Die hebben een van de essentieelste jobs: ze maken elke dag opnieuw al het andere werk en daarmee ook onze welvaart en toekomst mogelijk.

Als ouders, academici, feministen, werkgevers, syndicalisten en burgers maken we ons ernstig zorgen. De problemen in de sector zijn structureel, evenredige investeringen dulden geen uitstel meer. Waar blijft de sense of urgency bij de Vlaamse regering?

Zet het gevraagde marshallplan in de steigers in samenspraak met de sector. Trek de inves­tering per kind op. Verhoog de lonen en verbeter de arbeidsvoorwaarden van medewerkers en leidinggevenden. Omkader zij-instromers beter. Verbeter de opleiding en doorgroeimogelijkheden. Red onze kinderopvang. Nu.

Ondertekend door:

Gezinsbond,
Vrouwenraad,
Femma vzw,
Rebelle vzw,
Furia vzw,
Zijkant,
Solidaris,
Wendy Nicol, namens GenderNet,
Sophia, Belgisch Netwerk voor Genderstudies,
Ciska Hoet, directeur RoSavzw en freelance cultuurjournalist,
Bieke Purnelle, directeur RoSavzw en columnist

Vlaams ABVV,
Johan Van Eeghem, namens BBTK Social-Profit,
Estelle Ceulemans, namens ABVV Brussel,
ACOD Onderwijs Regio Brussel,
ACOD LRB Brussel,
ABVV KU Leuven,
UGent Vrouwenstaking

Michel Vandenbroeck Hoofddocent Gezinspedagogiek UGent,
Jochen Devlieghere, postdoctoraal onderzoeker Gezinspedagogiek UGent,
Ignace Glorieux, professor Sociologie, VUB,
Stefan Ramaekers, Professor Pedagogische Wetenschappen, KU Leuven,
Dirk Jacobs, socioloog, ULB,
Esli Struys, professor meertaligheid, VUB,
Maarten Loopmans, professor geografie, KU Leuven,
Kaat Wils, historica, KU Leuven,
Katrien De Graeve, professor Onderzoekscentrum voor Cultuur en Gender UGent,
Pascal Debruyne, docent en onderzoeker gezinswetenschappen Odisee,
Siggie Vertommen, Vakgroep Conflict en Ontwikkelingsstudies, UGent,
Eline Huygens, Onderzoekscentrum voor Cultuur en Gender, UGent,
Carine Plancke, Onderzoekscentrum voor Cultuur en Gender, UGent,
An Van Raemdonck, postdoctoraal onderzoeker, Gender & Diversiteit, UGent,
Kaat Van Acker, docent Odisee hogeschool en KU Leuven,
Els Consegrua, professor educatieve masteropleidingen VUB,
Eva Dierickx, Lerarenopleidster en praktijkonderzoekster Educatieve bacheloropleiding voor kleuteronderwijs

Steven Gielis, auteur en opvoedingsexpert,
Nina Mouton, auteur en psycholoog

Sophie Claes, zaakvoerder De Gele Flamingo

Lynn Geerinck, i-mens, auteur en pedagoge,
Gunter Cannoot, Stagebegeleider kinderzorg,
Anne Dedry, afgevaardigd bestuurder De Bakermat vzw

Elisabeth Lucie Baeten, schrijver en scenarist,
Linde Merckpoel, tv-maker,
An Lemmens, tv-maker,
Maarten Vancoillie, presentator Q-music,
Thomas Vanderveken, tv-maker,
Hannelore Bedert, muzikante en auteur,
Dalilla Hermans, schrijver en scenarist,
Chrostin, cartoonist,
Eva Mouton, illustrator,
Heleen De Bruyne, schrijver,
Jozefien Daelemans, journalist,
Anaïs Van Ertvelde, historica en schrijver,
Hanne Luyten, auteur,
Senne Misplon

In de nieuwe gesprekkenreeks Je moeder?! gaan deBuren en Furia op zoek naar wat het betekent om een ouder te zijn in een neoliberale wereld in tijden van klimaatcrisis, discriminatie, polarisering en politieke instabiliteit. Zonder de rijkdom en veelkleurigheid van het ouderschap en het moederen uit het oog te verliezen, schromen we niet om stil te staan waar het schuurt.

In deze aflevering gaan we het hebben over de hardnekkigheid van de traditionele en ongelijke verdeling van zorgtaken tussen moeders en vaders bij heteroseksuele koppels.

Di 9 mei

19u30 - 21u

deBuren, Leopoldstraat 6, Brussel

Tickets

Bij heteroseksuele koppels met kinderen besteden vrouwen gemiddeld 4,5 uur per dag aan zorgtaken, terwijl dit voor mannen gemiddeld 2,5 uur bedraagt. De zorg voor kinderen is één van de belangrijkste redenen voor Nederlandse vrouwen om deeltijds te gaan werken. In Vlaanderen daarentegen werken vrouwen evenveel buitenshuis als mannen. Ook al klinkt het voor veel stellen als de normaalste zaak van de wereld om de opvoeding van de kinderen en het huishouden te verdelen, slechts de helft van de stellen wil een gelijke verdeling van betaald werk en onbetaalde zorg. En van de stellen die het wel willen, lukt het maar een kwart om dit ook echt te realiseren.

Waarom lukt het niet om alles eerlijk te verdelen? Hoe dichten we deze zorgkloof en hoe kan er meer ruimte gecreëerd worden voor ouders om te zorgen? Politicologe en historica Siggie Vertommen (UGent en Furialid) gaat in gesprek met feministe, activiste en schrijfster Anja Meulenbelt (Alle moeders werken al), coach, relatietherapeut en auteur Ragna Heidweiller (In voor- en tegenspoed, maar alleen als jij de afwas doet) en Ignace Glorieux (professor sociologie aan de VUB).

Herbekijk en ontdek de andere afleveringen

Aflevering 1 Worstelen met ouderschap

Aflevering 2 Wij alleen

Aflevering 3 Crisis in de kinderopvang 

In de nieuwe gesprekkenreeks Je moeder?! gaan deBuren en Furia op zoek naar wat het betekent om een ouder te zijn in een neoliberale wereld in tijden van klimaatcrisis, discriminatie, polarisering en politieke instabiliteit. Zonder de rijkdom en veelkleurigheid van het ouderschap en het moederen uit het oog te verliezen, schromen we niet om stil te staan waar het schuurt.

In de derde aflevering gingen we over op de crisis in de kinderopvang. Personeelstekort, lange wachtlijsten, crèches die noodgedwongen moeten sluiten: de kinderopvang in de Lage Landen kraakt. In Nederland zijn de kosten voor kinderopvang hoog en om ouders met een lager inkomen tegemoet te komen kan er kinderopvangtoeslag worden aangevraagd bij de belastingdienst. Maar de toeslagenaffaire heeft aangetoond dat dit systeem onhoudbaar is en het heeft de plannen voor een vrijwel gratis kinderopvang in een stroomversnelling gebracht. Vanaf 2025 wil het kabinet de kinderopvang in Nederland voor werkende ouders voor 96 procent vergoeden. Maar over de haalbaarheid hiervan wordt nu volop gediscussieerd.

In Vlaanderen ligt de situatie iets anders. De kosten van de opvang voor ouders liggen lager dan in Nederland, maar net als in Nederland zijn de wachtlijsten hoog en is er sprake van een groot personeelstekort. Daarnaast wordt het steeds duidelijker dat de Vlaamse norm van 9 kinderen per verzorger echt te veel is. Het aantal kinderopvanglocaties dat moet sluiten neemt toe en er zijn steeds meer (werkende) ouders die de opvang van hun kinderen zelf moeten regelen.

Historica Noëmi Willemen doet onderzoek naar moederen in de twintigste eeuw en trapte het programma af met een gesproken column. Daarna ging Kelia Kaniki Masengo in gesprek met experts over de situatie in Vlaanderen en Nederland en gingen ze op zoek naar mogelijke (en haalbare) oplossingen.

Met onder anderen hoofddocent gezinspedagogiek Michel Vandenbroeck (Negen is te veel) en Anne Lambrechts (coördinator van kinderopvang Elmer in Brussel).

Herbeluister via deze link. Andere links:

• Video '9 is echt te veel'
• Toeslagenaffaire. De ellende uitgelegd.

Lukt het niet om de aflevering te herbeluisteren? Laat het dan even weten met een mailtje naar Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.. 

Herbekijk en ontdek de andere afleveringen

Aflevering 1 Worstelen met ouderschap

Aflevering 2 Wij alleen

Aflevering 4 Eerlijk zullen we alles verdelen Di 9 mei om 19u30 bij deBuren, Leopoldstraat 6, Brussel