Een mooie kaft en een wervende titel, eindelijk een hedendaagse – en Vlaamse - versie van “Our Bodies Ourselves” (OBOS), in 1970 uitgebracht in een geniete versie van 193 bladzijden. OBOS is geschreven door het Boston Women’s Health Book Collective, een non-profit organisatie die nog steeds bestaat. In zijn adviesraad van 1969 zat ondermeer Gloria Steinem, de “aanvoerster” van Ms Magazine, hét feministisch tijdschrift van de USA. Het OBOS mag fier zijn, het heeft al 9 herwerkte edities van het boek uitgebracht, de laatste dateert van oktober 2011 en beslaat … 944 bladzijden. En Sofie Peeters heeft met haar boek het probleem over het vrouwenlijf de “vrouwenziekten” erg goed op de kaart gezet, op een eigentijdse en elegante manier en met een soepele taal.
Sofie Peeters is de sympathieke journaliste en actrice van de docu “Femme de la Rue » uit 2012, die leidde tot de seksismewet van Joëlle Milquet. Zij interviewde 7 bekende Vlaamse vrouwen over een gezondheidsprobleem dat vooral vrouwen treft, en ook hen. Evy Gruyaert vertelt over haar migraine, Lieve Blancquaert over menopauze, Cathérine Ongenae over hartaandoening, Uwe Porters over endometriose, Evangeline Agape over depressie, Ahlaam Teghadouini over ADHD, en Elisabeth Lucie Baeten over onverklaarde klachten. Sofie Peeters schrijft in de inleiding van het boek dat ze zelf 10 jaar lang geworsteld met onverklaarbare angstaanvallen.
Elk interview vormt een hoofdstuk en krijgt een mooie quote vooraf . Na het interview (met knappe foto’s) volgt een eerder technische uitleg over de stand van de kennis van de ziekte, vaak door vrouwelijke experten. Het hoofdstuk sluit af met citaten uit brieven en mails van tal van anonieme vrouwelijke lotgenoten.
Het doel van het boek is duidelijk maken dat de kennis van het vrouwelijk lichaam een achterstand heeft opgelopen doordat het mannenlichaam eeuwenlang gold als enige norm en als enig studie- en testgebied voor medische en farmaceutische studies . Dat heeft geleid tot een medische genderdatakloof die Sofie doorheen de interviews beschrijft, in de verf zet en aanklaagt.
Het boek leest vlot, de interviews zijn openhartig en beklijvend.
Mijn hart krimpt mee van compassie als ik al die verhalen en het soms immense persoonlijke lijden van deze vrouwen lees. Het is bij momenten erg verdrietig.
Gelukkig troffen de bekende vrouwen vroeg of laat een zorgverlener die ze kon helpen. Veel hangt toch af van je persoonlijke situatie: pech en geluk komen ongelijk verdeeld op je pad, zo lijkt het. Het blijft voor alle vrouwen een eenzaam verhaal: de vrouwen zijn alleen op zoek naar een diagnose en een therapie, in België geen Women’s Health Book Collective zoals in Boston. Sofie Peeters’ boek toont duidelijk dat de verantwoordelijkheid voor de ziekte te weinig bij de maatschappij wordt gelegd, het blijft teveel een individuele kwestie van de individuele patiënte, de hulpverlening, van als individu geluk of pech hebben kortom.
Als feministen zoeken wij naar politieke oplossingen, hoe krijgen we hier verbetering in? Een suggestie voor acties die meer zullen opbrengen en besparen dan ze kosten: meer studies, betere ondersteuning van vrouwelijke artsen en hulpverleensters, meer geld voor wetenschappelijk onderzoek door vrouwen over ziekten die vooral vrouwen treffen en een budget voor professionele begeleiding van patiëntengroepen.
We roepen hierbij op tot inhaalmanoeuvres in de medische genderdatakloof, in de hulpverlening aan vrouwen in het algemeen en in het beleid van farmaceutische bedrijven over de “typische vrouwenziekten”. De overheid – in het bijzonder de ziekteverzekeirng en het hele zorgapparaat (ziekenhuizen, poliklinieken, gezondheidscentra) – zou beter moeten afwegen hoeveel ze kan uitsparen op dure curatieve zorg door meer te investeren in gezondheidsvoorlichting en -opvoeding. Die preventieve zorg mag dan het komende decennium voorrang geven aan meisjes en vrouwen, veel ziekten blijken toch een verband te hebben met de vrouwelijke vruchtbaarheid, de vrouwelijke hormonen en hun medische regulering.
Liliane Versluys, ere-advocate en lid van Furia, de Vlaamse feministische denktank.
