Een magere 6 op 10 geven vrouwen zich op de tevredenheidsschaal over hun lichaam in een recente enquête van het vrouwenblad Goed Gevoel. Een overwegend negatief lichaamsbeeld is ook wat het merk Dove twee jaar geleden vaststelde in zijn wereldwijde enquête. En ook toen bleek dat zelfs afspraken vaak afgezegd worden omdat vrouwen zich niet goed in hun vel voelen. Bovendien vond wie zich onzeker voelt over haar uiterlijk, het moeilijker om aan haar mening vast te houden.

Stereotypen troef

In de Dove-enquête verwezen meisjes en vrouwen expliciet naar de beeldvorming in reclame en media als boosdoener. Die beeldvorming is nog altijd erg stereotiep. Lichamen van vrouwen zijn doorgaans slank, jong en meestal ook wit. Bovenop de seksestereotypen enten zich andere clichés op basis van kleur. Vrouwen met kleur zijn vaak ofwel een exotisch curiosum ofwel onderdrukt, in het bijzonder als ze een hoofddoek dragen. Ook jongens en mannen hebben alsmaar meer af te rekenen met schoonheidsnormen die hen vooral een gespierd lijf voorspiegelen.

Aan die stereotiepe beelden valt niet te ontsnappen. Ze komen je huiskamer binnen via tv of lachen je toe vanop reclameborden op straat. Vrouwenbladen zijn in hetzelfde bedje ziek. Meer diverse lichaamsvormen komen maar sporadisch aan bod en zijn al helemaal uitzonderlijk op de cover. Sociale media doen er nog een schep bovenop. Snapchat staat vol foto’s van ideale lijven. Facebook of youtube durven al eens beelden van naakte, maar normale vrouwenlichamen weigeren terwijl het internet overloopt van stereotiep vrouwennaakt. Alleen heel af en toe kruipt een blogsters uit de kast en beslist voortaan te tonen hoe haar lichaam er in het echt uitziet.

Dwingende schoonheidsnormen van jongsaf aan

 Hebben meisjes en vrouwen dan niet door dat reclame met photoshop werkt en die perfecte lijven veeleer uitzonderlijk zijn? Natuurlijk wel. Alleen ondergaan we dagelijks zo’n bombardement aan beelden van perfecte lichamen dat dit hoe dan ook sporen nalaat. Dat wordt nog versterkt door de on- en offline commentaren die veelal inzoomen op het uiterlijk van vrouwen met een publieke rol of een mening. De ‘te’ is dan nooit veraf.

Het schoonheidsideaal doet trouwens nog subtieler en al vroeg zijn intrede. Kleine meisjes groeien op met speelgoed als roze prinsessenkleedjes, schmink en poppen met onnatuurlijke lijven. Sprookjes zoals sneeuwwitje, de prinses op de erwt, de schone (en het beest) tonen zoveel vrouwelijke rolmodellen met als eerste en vaak énige kwaliteit: schoonheid. Zelfs in zogenaamd feministische teken- en speelfilms zijn meiden in de eerste plaats mooi en pas daarna eventueel vernuftig, verstandig of sterk. De boodschap is eentonig: meisjes horen mooi te zijn. Behalve als ze slecht zijn. Dan zijn ze lelijke heksen of kwaadaardige feeksen.

Doorbreek de beeldvorming

Stereotiepe beeldvorming is niet onschuldig. Als vrouwen afspraken afzeggen of niet durven opkomen voor hun mening omdat ze niet goed in hun vel zitten, dan beperkt dat hun keuzes en kansen. Daarom is het belangrijk om die clichématige beeldvorming te doorbreken. Omwille van de grote impact op jongeren moet in de eerste plaats met hen aan de slag gegaan worden rond het doorprikken van die eindeloze reproductie van stereotypen. Maar nog belangrijker is om werk te maken van een positief zelfbeeld en zelfvertrouwen zodat ze zich in hun handelen niet langer laten beperken door hun lichaamsbeeld.

 Daarnaast kan een onafhankelijke mediawatch de beeldvorming monitoren en bijsturen met creatieve initiatieven. Zo stimuleerde de voormalige ZORRA-publieksprijs voor de meest roldoorbrekende reclame op de jaarlijkse Nationale Vrouwendag de reclamesector om een andere weg in te slaan. Jongeren- en vrouwenbladen kunnen dan weer beslissen om buitenlandse voorbeelden te volgen die niet langer photoshop toepassen. Vormingen scherpen het bewustzijn van mediamakers en tonen hen heel concreet hoe het anders kan.

Diversiteit in beeldvorming is net een teken van professionalisme, kwaliteit én creativiteit. Aan louter stereotypen reproduceren, is niks uitdagends. Met een gevarieerde en evenwichtige beeldvorming kunnen meer meisjes en vrouwen zich herkennen in wat in beeld komt, ongeacht hun leeftijd of herkomst. En dat vergroot het effect. Een win -for life en lijf- voor iedereen.

Deze opinie werd gepubliceerd op de site van Het Laatste Nieuws. 

In haar boek “De Macht” speelt Naomi Alderman met de vragen hoe de machtsverhoudingen tussen mannen en vrouwen zouden veranderen als vrouwen plots fysiek veel sterker blijken en hoe de wereld eruit zou zien als vrouwen aan de macht komen.

Vrouwen aan de macht

Het grote verhaal is het manuscript van een man in een verre toekomst in een samenleving met vrouwen aan de macht. Hij bedenkt een ontstaansgeschiedenis voor die ongelijke machtsverhoudingen. Het boek begint en eindigt met de correspondentie tussen deze man en een vrouw uit deze samenleving die zijn verhaal wel erg onwaarschijnlijk vindt.

Een speciale kracht

Jonge puberende meisjes ontdekken een kracht, een “wrong” op het sleutelbeen waarmee ze pijnlijke tot zelfs dodelijke elektrische ontladingen kunnen uitdelen. Ze kunnen die kracht ook activeren bij oudere vrouwen. De kracht verspreidt zich razendsnel over de wereld en van het ene op het andere moment zijn mannen niet meer veilig. “Moeders zouden hun zonen niet naar buiten moeten sturen”, wordt er al gezegd in het eerste jaar dat de kracht zich ontwikkelt. Het verhaal wordt verteld aan de hand van het standpunt van verschillende meisjes en vrouwen, die telkens op hun eigen manier de kracht gebruiken om hun positie te verbeteren. Ook het perspectief van één jongeman die als journalist de wereld rondreist om verslag te doen van de veranderingen komt aan bod.

De fictieve kracht die de verandering teweegbrengt, is vergezocht. De poging van de schrijfster om een fictief-aanvaardbare (nep-realistische) oorzaak van deze kracht te beschrijven, is dan ook verloren moeite. Het is wel een manier om een fictief verhaal te schrijven over de vraagstelling wat wisselende fysieke sterkte en veranderende machtsverhoudingen zouden kunnen betekenen.

Net zoals in een videogame

Naomi Alderman is een ontwerpster van videogames. En zo leest het boek ook: een onwaarschijnlijke gebeurtenis, keuze tussen enkele personages, een nieuwe wereld die zich razendsnel ontwikkelt. De hoofdstukken tellen af naar de omwenteling, en volgen elkaar snel op, de gebeurtenissen en de machtsverhoudingen veranderen telkens een gradatie net zoals levels in een videogame. Welk personages kies je, 1 van de sterke vrouwen of toch de man? Wiens kant kies je, om het spel in de nieuwe donkere wereld te spelen?

Rolomkering, maar geen andere wereld

De macht leest vlot door deze opzet, en gaat niet gebukt onder kuisheid of een al té idealistisch wereldbeeld wanneer vrouwen aan de macht zijn. Mannen worden in de billen geknepen, verkracht door een groep vrouwen en zijn samen met kinderen de grote slachtoffers van een oorlog. Mannen worden bang. De Macht zet je evenwel maar op één spoor: De wereld waarin vrouwen heersen, is niet beter; die is net hetzelfde. Wil de schrijfster ons hiermee aan het denken zetten dat we als mannen en vrouwen in alles gelijk zijn, ook in misbruik van de macht? Het lijkt erop, maar daar wordt niet dieper op ingegaan. Veel anekdotische gebeurtenissen die je hierover even aan het denken zetten, maar verder gaat het niet. Op de vraag hoe een wereld er zou uitzien waarin mannen en vrouwen gelijk zijn, wordt niet ingegaan. Het boek miskent dan ook waar feminisme om draait: Feminisme wil niet zomaar een wereld waarin vrouwen meer macht hebben dan mannen, maar wel een wereld zonder ongelijke machtsverhoudingen.

Wie een literair hoogstandje verwacht, met sterk uitgediepte personages, veranderingen die zich logisch opvolgen én stevige feministische thema’s, is eraan voor de moeite. De Macht mag dan wel op nummer 1 staan van de lijst van Barack Obama voor 2017 en inspelen op het actuele debat over machtsverhoudingen tussen vrouwen en mannen, het geeft niet het gevoel om sterk doordacht te zijn en gaat niet over gelijkheid tussen mannen en vrouwen.

Katrien Van Rompay, Furia-lid

Antwerps burgemeester Bart De Wever en rechts blijven de valse tegenstellingen opstapelen zoals in het interview van dit weekend. Alsof de vrijheid om geen bh te dragen (wat trouwens nooit opgenomen is in een eisenpakket van de feministische beweging) in tegenstelling is met het recht om de hoofddoek te dragen. 

Zelfbeschikkingsrecht 

We spellen het nog maar eens uit. Voor de slechte verstaander: Wat Furia doet, is de vrije keuze (we herhalen: VRIJE KEUZE) verdedigen van vrouwen om de hoofddoek al dan niet (we herhalen: AL DAN NIET) te dragen. En dat is iets helemaal anders dan die hoofddoek “omarmen als symbool van gelijkwaardigheid”. 

​Waar het om gaat, zijn de rechten van vrouwen en meisjes. De strijd voor baas over eigen hoofd of tegen het hoofddoekenverbod is dezelfde als de eerdere strijd voor baas over eigen buik of voor het recht op abortus. Wat de echte inzet is, is immers het zelfbeschikkingsrecht van vrouwen: vrouwen beslissen zelf over hun lichaam. En vragen dat al die witte mannen nu eens ophouden met vrouwen voor te schrijven wat ze wel of niet mogen dragen, is geen "soumission", maar net consequent feministisch.

Niet in onze naam

​We zijn het beu dat vrouwenemancipatie keer op keer misbruikt wordt voor een islamofoob discours. Het is niet meer dan een bliksemafleider om de structurele ongelijkheid tussen vrouwen en mannen niet te hoeven aanpakken. Want impliciet wordt er telkens gesuggereerd dat er in onze zogenaamde bevrijde Westerse samenleving geen problemen meer zijn. Die zijn er enkel nog bij “de ander”. Dat maakt blind voor de manifeste ongelijkheid op tal van maatschappelijke domeinen en stigmatiseert een hele bevolkingsgroep. 
​Zoals Rachida Lamrabet zegt: "De ongelijke behandeling van één mens tast de menselijke waardigheid van ons allemaal aan. Het is onze verantwoordelijkheid om op te staan tegen die ongelijkheid". Furia blijft alvast consequent de discriminatie van vrouwen, ook in België en ook van moslima’s, aankaarten. Want dat is de kern van feminisme: strijden voor het zelfbeschikkingsrecht van alle vrouwen. We vrezen dat Bart De Wever dit maar al te goed weet en - alweer - heel bewust groepen tegen elkaar opzet. Wij weigeren hierin mee te gaan:  “Niet in onze naam”.

Gezins- en (samen)leefvormen zijn erg bepalend voor hoe we leven: ze raken ons in hart, huis en portemonnee. We stellen vast dat het beleid op dit vlak achterop hinkt op een evoluerende en complexe werkelijkheid. Dit maakt de werkelijkheid onnodig harder en minder rechtvaardig dan ze zou kunnen zijn. Dit geldt speciaal voor vrouwen, die zich gemiddeld vaker in precaire financiële, relationele en woonomstandigheden bevinden dan mannen en tegelijk nog steeds de hoofdmoot van de zorg voor hun rekening nemen, zowel op mentaal als praktisch vlak.

Achteruitgang van de sociaal-economische rechten van vrouwen: 

In een context van structurele ongelijkheid tussen vrouwen en mannen hebben de sociaaleconomische hervormingsmaatregelen van de opeenvolgende federale regeringen een grotere impact op vrouwen dan op mannen. De regering Michel zet dit harde beleid verder, met nog meer beslissingen die in het bijzonder vrouwen raken: hervorming van de pensioenen, flexibilisering van werk, verstrenging van de werkloosheidsregeling... Deze beleidsmaatregelen vergroten de bestaansonzekerheid van vrouwen, net als de sociaaleconomische ongelijkheid tussen vrouwen en mannen en onder vrouwen.

Actie

Assez is Genoeg aanvaardt geen besparingspolitiek die sociale rechten terugschroeft en daarbij vooral vrouwen en de meest kwetsbaren in de samenleving treft. Onze eisen en onze strijd gaan net over meer gelijkheid en sociale rechtvaardigheid, om zo economische zelfstandigheid voor iedereen te garanderen. Daarom neemt Assez is Genoeg op de Internationale Vrouwendag deel aan de actie van de Wereldvrouwenmars, voor het station van Brussel-Centraal, om « Nee tegen het geweld van het bezuinigingsbeleid » te zeggen.

Assez is Genoeg focust op de pensioenen, het meest actuele dossier op de regeringstafel: tussen 16.30 en 17.00 uur organiseert Assez is Genoeg een hindernissenparcours dat de maatregelen die de pensioenen van vrouwen in gevaar brengen symboliseert: zowel de maatregelen die al genomen zijn als de maatregelen die nog in de pijplijn zitten. Meer info hierover in de flyer in bijlage.

Raak jij over de lat van een correct pensioen?

Kom het uitproberen op 8 maart vanaf 16.30 uur aan het station van Brussel-Centraal en zeg samen met ons: “Assez is genoeg!”

Zowel Ive Marx (DS 13 februari) als Frank Vandenbroucke (DS 19 februari) kaartte de voorbije dagen het Matheuseffect van de dienstencheques aan: de fiscaal aftrekbare dienstencheques komen vooral ten goede aan de hardwerkende Vlaming die met haar/zijn tweeverdienersgezin vastloopt in de ratrace van de combinatie werk en gezin. Furia stelt ook al lang vast dat voor wie een klein inkomen heeft – en minstens zo hard vastloopt – het systeem vaak te duur is. Ondanks die manifeste ongelijkheid draagt iedereen solidair bij aan de fiscale aftrekbaarheid.

Inkomensafhankelijke cheques

Beter zou zijn om dienstencheques inkomensafhankelijk te maken. Dat zou enerzijds toelaten om de lonen op te trekken en anderzijds mensen met een lager inkomen de kans geven er een beroep op te doen. Zoals de werkneemsters uit de dienstenchequesector bijvoorbeeld, die zich zelf zelden poetshulp kunnen veroorloven (We hebben het over werkneemsters voor m/v/x aangezien zij 98% uitmaken van de sector). De verloning ligt immer laag en al helemaal bij de deeltijdse contracten die courant zijn. 

Maar liefst 90% van de werkneemsters werkt deeltijds. Daar zat de afgelopen jaren geen evolutie in. Dat deeltijds werk is niet zomaar de keuze van de werkneemsters. Werkgevers verkiezen vaak deeltijdse contracten zodat de werkneemsters de job makkelijker kunnen volhouden zonder uit te vallen. Poetsen is immers fysiek zwaar werk. Financiële onafhankelijkheid is dan ook voor weinig werkneemsters weggelegd. 

Zorgketting

De dienstencheques zijn een treffende illustratie van de zogenaamde zorgketting waarbij huishoudelijk werk nillens willens in handen van vrouwen blijft. Uit tijdsbestedingsonderzoeken blijkt dat vrouwen nog altijd een pak meer huishoudelijk werk doen dan mannen. En als ze al minder tijd besteden aan het huishouden, dan betekent dit dat ze het uitbesteden heeft en gaat het niet om een andere taakverdeling tussen vrouwen en mannen. Bijna 59% van de geregistreerde gebruikers van dienstencheques zijn vrouwen. En de drukke leeftijdscategorie van 30-49 jaar is oververtegenwoordigd.

Kortgeschoolde vrouwen en veel vrouwen met migratie-achtergrond worden vandaag bijna automatisch naar poetsjobs in de dienstenchequesector geleid. Alsof zij daarvoor per definitie het geschikte profiel hebben. Nochtans is tot nader order geen poets-gen ontdekt. Die stereotiepe activering versterkt de bestaande seksesegregatie op de arbeidsmarkt. 

De zorgketting reikt vandaag tot buiten onze landsgrenzen. Van de werkneemsters van andere herkomst die “aangevoerd” zouden worden, zijn velen moeders die hun eigen kinderen noodgedwongen achterlaten bij oma om de kost te verdienen via huishoudelijk werk bij andere vrouwen (en mannen) ver van huis. 

Financiële onafhankelijkheid en goede werkomstandigheden

Er is niks mis met het uitbesteden van huishoudelijk werk, maar de emancipatie van de ene vrouw mag niet ten koste gaan van de andere. En dat betekent in de eerste plaats financiële onafhankelijkheid en goede werkomstandigheden voor alle werkneemsters in de sector. Poetsen is geen aangeboren talent, je moet het leren. En daar komt heel wat bij kijken zoals tiltechnieken onder de knie krijgen en weten hoe je je beschermt tegen chemische producten.

Bovendien blijken werkneemsters in de sector van de dienstencheques kwetsbaar voor grensoverschrijdend gedrag. Het is een geïsoleerd beroep: De schoonmaaksters werken in privéwoningingen waar ze vaak alleen zijn met de klant zonder sociale controle of collega’s in de buurt. Uit een rondvraag van het ACV in 2017 bleek dat bijna één derde al seksueel benaderd werd en bij één derde van hen bleef het niet bij verbale schunnigheden. 

Opleiding en omkadering zijn dus hard nodig. Vandaag houden de erkenningsvoorwaarden voor dienstenchequebedrijven daar evenwel geen rekening mee. Dat moet anders. Maak van de omkadering en begeleiding van de werkneemsters en de mogelijkheid om een voltijds contract te krijgen voortaan criteria voor erkenning. Trek de lonen op en maak de prijs van dienstencheques inkomensafhankelijk. Pas dan kan de dienstenchequesector de emancipatorische rol spelen die hem toegedicht wordt en zal wellicht ook het vrouw/man-onevenwicht kantelen.

Deze opinie werd gepubliceerd in De Standaard op 26/02/2018.

Elf meisjes uit Maasmechelen kregen vorige week gelijk van de rechter: hun school heeft niet het recht om hen te verbieden om een hoofddoek te dragen. Nog maar eens blijkt hoe het algemeen geldende hoofddoekenverbod in het GO! niet langer houdbaar is. 

Algemeen hoofddoekenverbod is ongrondwettelijk

Al in 2014 oordeelde de Raad van State dat het algemene verbod op religieuze kentekens in het GO! ongrondwettelijk is. Zo’n verbod is enkel gerechtvaardigd bij problematische omstandigheden die het pedagogisch project in gevaar brengen. De uitspraak kwam er na een procedure die werd ingeleid door de actiegroep BOEH! In de meeste scholen is er helemaal geen problematische situatie. Vandaar dat rechters dan ook al eerder hoofddoekenverboden in GO!-scholen in Sint-Truiden en Dendermonde naar de prullenbak verwezen. Het algemene verbod op religieuze kentekens van het GO! is buiten proportie en onredelijk. 

Walk your talk

Het kan niet dat ouders en leerlingen lokale schoolreglementen moeten blijven aanvechten omdat het GO! het arrest van het grondwettelijk hof, nota bene het hoogste gerechtsorgaan in ons land, halsstarrig naast zich neerlegt. Daarmee ondergraaft het GO! trouwens net zijn project burgerschapseducatie dat het zo fel wil uitdragen. Hilde Crevits, Vlaams minister van onderwijs, moet haar verantwoordelijkheid nemen en tussenkomen om de democratische rechten van alle leerlingen te laten respecteren. 

Zelfbeschikkingsrecht

Een hoofddoekenverbod op school is een schending van het zelfbeschikkingsrecht van de meisjes en hun grondwettelijk recht op godsdienstvrijheid. Het beknot bovendien hun onderwijskansen. Op die manier is een hoofddoekenverbod veeleer het tegendeel van emancipatie. Het discrimineert moslimmeisjes en ontneemt hen kansen. Furia vindt het oordeel van de rechters daarentegen consequent: de samenleving moet de strijd aanbinden tegen de dwang die scholen, overheden, ouders… opleggen wanneer ze een hoofddoek verbieden - maar net zo goed als ze die verplichten.