"Niet repressie en gemoraliseer, maar wel de versterking van de maatschappelijke positie van de sekswerker moet de focus vormen van het beleid" "We zouden beter verontwaardigd zijn over de werksituatie van sekswerkers en over de omstandigheden die hun keuzes bepalen, zoals armoede, discriminatie en uitsluiting."

Lees hier het opiniestuk waarin Furia pleit voor een genuanceerde kijk èn beleid op deze complexe realiteit.

Het verbeeld feminisme van Griet Vandermassen

Is Griet Vandermassen zo onzeker over haar ideeën dat ze een verbeeld feminisme in stelling moet brengen? In het interview in Zeno (DM 20/04) trekt ze van leer tegen een ‘klassiek feminisme’. Een feminisme dat vrouwen zogezegd voorschrijft wat ze moeten doen en hoe ze zich moeten gedragen en hen in de rol plaatst van weerloze poppetjes zonder eigen wil.

De rode draad van het feminisme – dat veel verschillende vormen kent - is nochtans net een pleidooi voor maximale vrijheid en ontplooiingskansen. Of het nu gaat om het speelgoed van je voorkeur of het aantal sekspartners, de manier waarop je je kleedt, de hoeveelheid zorg die je opneemt of het beroep dat je uitoefent. Net het omgekeerde dus van het voorschrijffeminisme dat Vandermassen uitvindt.

Vandaag is die vrijheid er nog altijd niet. Vandermassen wijst daar zelf op wanneer ze het heeft over de dubbele seksuele moraal of over de jongen die het risico loopt gepest te worden als hij in prinsessenjurk naar school wil. Dat heeft alles te maken met cultureel geconstrueerde ideeën over vrouwelijkheid en mannelijkheid, over wat hoort voor meisjes en jongens. Lijden wij aan ‘bio-aversie’ omdat we dat analyseren, aan de kaak stellen en willen veranderen?

Het is best een interessante vraag of de dubbele seksuele moraal en het daarop gebaseerde gedrag van vrouwen en mannen biologisch of maatschappelijk bepaald is. Maar wat ons vooral interesseert, is dat morele standaarden - gelukkig maar - veranderbaar zijn. Die veranderingen worden maatschappelijk gestuurd en kunnen op vrij korte termijn oude stereotypen en structurele barrières effectief slopen.

De manier waarop Vandermassen de discussie over deeltijds werk voorstelt, is ronduit beschamend. Ze doet alsof het ‘klassiek feminisme’ ontkent dat vrouwen keuzevrijheid hebben. Vrouwen kiezen wel degelijk vaak voor deeltijds werk. Maar ze kiezen binnen het maatschappelijk beperkend kader van onder meer een gesegregeerde arbeidsmarkt, tekorten in de kinderopvang, onaangepaste werktijden en de druk om zowel een inkomen te verwerven als voor het gezin te zorgen. Uiteraard zijn er vrouwen die deeltijds werk als een goede oplossing ervaren, maar er zijn er aantoonbaar veel die onvrijwillig of noodgedwongen deeltijds werken. Dat verwijten wij die vrouwen niet. De vrouwenstaking van 8 maart wilde net de onzichtbare zorgarbeid van vrouwen belichten.

Feminisme ziet zorg als een maatschappelijke verantwoordelijkheid en wil net dat iedereen de keuze kan maken om ook te zorgen. Ook alleenstaande ouders die nog veel meer vastlopen in de ratrace van combinatie van arbeid en gezin, maar zich financieel geen zorgverlof kunnen veroorloven. En ook mannen. Uit de steeds luider klinkende roep van vaders voor een uitbreiding van het geboorteverlof en hun verhalen over de moeilijkheden die ze ondervinden bij het opnemen van zorgverloven, blijkt trouwens hoezeer zorgen geen genetische voorbestemdheid van alleen vrouwen is, maar een universele menselijke behoefte.

Het zijn niet ‘de feministen’ die voltijds werken als dé oplossing naar voor schuiven. Evenmin schikken we ons in het overwicht van vrouwen in deeltijdse arbeid. Daarvoor weegt deeltijds te zwaar op de financiële zelfstandigheid van vrouwen. Wat veel feministen willen, is een samenleving die zo is georganiseerd dat het verwerven van een volwaardig inkomen voor vrouwen en mannen hand in hand kan gaan met tijd voor zorg en andere engagementen. Bijvoorbeeld door een kortere werkweek met loonbehoud (Furia / Vrouwen Overlegkomitee pleit daar nota bene al bijna 50 jaar voor). Zo krijgt iedereen de kans om én te zorgen én financieel onafhankelijk te zijn. Het is dé maatschappelijke voorwaarde opdat vrouwen en mannen echt vrije keuzes kunnen maken.

Ook als het over geweld gaat, heeft Vandermassen oogkleppen op. Na #MeToo verbaast het dat Vandermassen helemaal niet denkt aan geweld als één van de mogelijke verklaringen waarom jongens wel en meisjes niet ingaan op het voorstel om met een onbekende het bed in te duiken. De loskoppeling van seks en macht bij seksueel geweld miskent decennia criminologisch onderzoek.

Bovendien is de bewering dat mannen het niet zo erg vinden als een vrouw zich opdringerig gedraagt een kaakslag voor mannelijke slachtoffers. Daarom is het zo belangrijk om jongens en meisjes niet zozeer te leren dat ze anders in elkaar zitten, maar net wel dat niemand het leuk vindt als iemand zich opdringerig opstelt.

Feminisme heeft ook helemaal geen aversie van biologie, zoals Vandermassen meent. Integendeel, feministen wijzen net op de risico’s van blindheid hiervoor. Zo missen artsen sommige ziektepatronen of schatten ze die fout in omdat ze zich bij vrouwen anders manifesteren. De farmaceutische sector test medicatie liever niet op vrouwen vanwege de hormonale invloed van de menstruatiecyclus, maar nadien gebruiken natuurlijk ook vrouwen die medicijnen. De auto-industrie voerde tot voor kort enkel testen met dummies op mannenmaat uit, waardoor vrouwen bij ongevallen meer risico op blessures lopen.

Waar feminisme wel moeite mee heeft, is de blindheid voor de maatschappelijke inbedding van de biologie. Net zoals elke wetenschap is biologie niet geheel waardenvrij. Zo werden decennia geleden hele andere conclusies verbonden aan het gegeven van over een baarmoeder te beschikken. Het zou Vandermassen sieren mocht ze de kennis raadplegen die hierover binnen gender- en diversiteitsstudies ontwikkeld wordt aan haar eigen instelling, de UGent.

Tegelijk stemt die evolutie in de sociaal-biologische verklaringen ook optimistisch. Het toont net hoe veranderlijk ideeën kunnen zijn die aan biologie gekoppeld worden. De nieuwe rollen die vrouwen en mannen bevechten in de samenleving, zetten telkens opnieuw die eeuwenoude opvattingen over vrouwelijkheid en mannelijkheid op de helling. Moderne feministen houden daar rekening mee. Misschien kan Vandermassen dat in de volgende heruitgave van haar boek ook doen?

Een ingekorte versie van deze opinie verscheen op www.demorgen.be op 24/03/2018.

"De discussie naar aanleiding van de video zegt iets over hoe ongelooflijk moeilijk het is om je als vrouw 'goed' te kleden. Wat vrouwen ook aantrekken, hun uiterlijk wordt altijd gelabeld en genormeerd. Het bekritiseren van het uiterlijk van vrouwen is een eeuwenoude manier om ze te disciplineren en te reguleren. Om ze in toom te houden."

Furia schreef een opinie in De Wereld Morgen na de discussie rond het verkiezingsfilmpje van enkele vrouwelijke N-VA koptstukken.

‘Laten we het dus even over dat vertrouwen hebben. Wie moet er precies wie vertrouwen?’ Een dringende vraag van Sarah Scheepers naar aanleiding van het ontslag van Rachida Lamrabet bij Unia.

Op 22 maart kwam Rachida Lamrabet in het oog van de storm terecht, meer bepaald de oorlog tussen de NVA en Unia. Buiten haar functie als juriste gaf ze als auteur en filmmaker een interview in Knack over haar artistieke werk. Daarin verdedigt zij het zelfbeschikkingsrecht van vrouwen over hun eigen lichaam en hun keuzevrijheid om dat al dan niet te bedekken. Een standpunt dat overigens gedeeld wordt door meerdere vrouwen, middenveldorganisaties en mensenrechtenexperts/academici.

Het probleem is niet de mening of de individuele persoon van mevrouw Lamrabet, zoveel is duidelijk. Zij dient waarvoor anderen voor haar al dienden: om te tonen wie er baas is, en wie moet gehoorzamen.

Op de vooravond van 3 april werd dan bevestigd wat velen vreesden: Rachida Lamrabet is niet langer juriste bij UNIA. Het is tot een “vertrouwensbreuk” gekomen, zo lezen we in de pers. Net zoals het ook al tot een vertrouwensbreuk kwam tussen Alona Lyubayeva en de Vlaamse regering. En Lyubayeva vervolgens de laan werd uitgestuurd.

Laten we het dus even over dat vertrouwen hebben. Wie moet er precies wie (niet) vertrouwen, en waarom?

Moed en vertrouwen

Een mensenrechtenorganisatie als Unia bestaat om erover te waken dat mensen niet gediscrimineerd worden op basis van criteria als etniciteit, religie, hun politiek voorkeur, hun mening, hun seksualiteit, etc. Wie vermoedt slachtoffer te zijn van discriminatie, kan deze instelling inschakelen om zich te beschermen. Of kon dat.

Want laten we eerlijk zijn, het wordt ons wel heel moeilijk gemaakt om nog de verdediging op te nemen van Unia. Een instelling, met aan het roer een gepolitiseerd bestuur, die niet de moed toont om haar eigen werknemers te beschermen, hoe dapper gaat die precies in de bres springen voor anderen? Ons vertrouwen in deze instelling is op z’n zachtst gezegd zoek.

Politici met de portefeuille Gelijke Kansen hebben bij uitstek als opdracht om maatschappelijke ongelijkheid te bestrijden en bij te dragen tot een inclusieve samenleving, door onder andere instellingen als Unia en departementen als de Vlaamse Dienst Diversiteitsbeleid hun job te laten doen. En door een gelijkekansen-middenveld in stand te houden en te beschermen dat dag in dag uit werkt aan het verbeteren van de positie van mensen in kwetsbare posities.

Die instellingen, dat middenveld en hun medewerkers vertrouwen erop dat zij dat werk kunnen doen, ook als hun mening of visie af en toe botst met de hand die hen voedt. Want daar zijn we toch zo fier op, niet? Dat we niet in een land wonen waar je vervolgd wordt voor een afwijkende mening? Ook dat nodige basisvertrouwen in onze politici is zoek. Deze heksenjacht op andersluidende stemmen maakt ons zeer boos en bezorgd.

In de marge van de marge

En dat brengt ons uiteindelijk bij de mensen voor wie er instellingen als Unia, departementen als de dienst Diversiteitsbeleid, en middenveldorganisaties als Furia, ella, Uit de Marge, Hand in Hand, Minderhedenforum, Merhaba, Motief, Kif Kif, … bestaan.

Mensen wier stem we niet horen. Mensen in de marge van de marge. Mensen en jongeren van wie het vertrouwen in onze samenleving al lang zoek is, en die wij nog proberen te overtuigen van het tegendeel.

Het systeem werkt misschien niet perfect, rotte appels vind je overal, maar probeer vertrouwen te hebben, de instellingen zijn er ook voor jou, om jou te beschermen.

Hoe moeten wij deze boodschap precies nog overtuigend verkondigen, nu het erop lijkt dat zij gelijk krijgen? Dat mensen in de pas moeten lopen of anders de laan worden uitgestuurd? Dat je beter je hoofd niet boven het maaiveld uitsteekt als je je broodwinning wil behouden? Dat instellingen die onze veelgeroemde basisrechten helpen bewaken, onder vuur liggen?

We zien een aanval op de waakhond van de mensenrechten, en hoe die waakhond zeer snel een schoothond wordt. We zien week na week hoe onze basisrechten en de instellingen die deze bewaken aan een rázend tempo afgebroken worden.

Het recht op het beleven van je religie: onder vuur.

Het recht op arbeid: onbestaande.

Het recht op een woning: dat maken we voorwaardelijk.

Het recht op een nationaliteit: enkel indien je het examen passeert.

Het recht op een waardig leven: vul zelf maar in.

Dus in plaats van het te hebben over het vertrouwen tussen een werkgever en een werknemer, tussen een ambtenaar en een minister, zouden we het beter hebben over hoe we in ‘s hemelsnaam nog tot een minimale vorm van vertrouwen kunnen komen tussen de inwoners van dit land en hun politieke vertegenwoordigers. Welk krediet verdienen die laatsten nog als hun ware gelaat openheid en democratisch debat muilkorft?

Hoe kunnen wij ons werk nog doen als we onze job kunnen verliezen wanneer we een kritische stem laten horen? We vrezen dat wie politieke druk wil aanklagen het professioneel en persoonlijk steeds moeilijker krijgt.

Wat zegt het over onze samenleving als we toelaten dat wie opkomt voor antiracisme en anti-discriminatie hiervoor aan de schandpaal wordt genageld in plaats van beschermd?

Deze opinie werd ook ondertekend door Bieke Purnelle, Ciska Hoet, Hasna Ankal, Ikrame Kastit, Furia vzw, ella vzw, Uit de Marge vzw.