Tijdens de cadeautjesjacht in de kerstperiode stapte ik samen met mijn dochter een boekhandel binnen. Terwijl zij snuisterde in de jeugdboeken pufte ik even uit. Ik keek rond en zag rechts van me het “gouden boek voor meisjes” met roze achtergrond. Uiteraard in duo aangeboden met de blauwe tegenhanger voor jongens. Links sprong het “leesboek voor jongens” in het oog met stoere jongens op de kaft. Ook hier samen met het “leesboek voor meisjes” aangeprezen, maar dan wel met een andere cover vol vrolijke vriendinnen.
|
|
|
Niet alleen de kaft, ook de inhoudstafel verried een andere wereld. Jongens krijgen vooral verhalen over dino’s, voetbal, ridders en spoken voorgeschoteld; meisjes over vriendinnen, prinsessen, liefde en pony’s. Treffend door mijn dochter samengevat als stoer versus lief.
De roze wereld van bekoorlijke prinsessen en de blauwe wereld van stoere helden duikt niet alleen op in de boekhandel. Stap een speelgoedwinkel binnen of blader door een speelgoedcatalogus en het is meteen duidelijk dat er meisjes- en jongensspeelgoed is. Jongen? Dan zijn er robotten, wetenschapskits en auto’s in de aanbieding. Meisje? Vast geïnteresseerd in parels, roze huishoudspullen of de nieuwste pop. Apartheid troef in speelgoedland. En wil je als jongen een pop, dan lijk je voorbestemd om homoseksueel te zijn. Bovendien is in de poppenwereld wit de standaard. Als er al poppen met een kleurtje zijn, dan worden ze gelabeld als “exotisch”.
Hoewel de opdeling van speelgoed in meisjes- en jongensspeelgoed niet nieuw is, neemt de tweedeling nog toe. Een mooi voorbeeld hiervan is Lego. Tot het begin van de jaren ’80 richtte Lego zijn reclame expliciet op zowel jongens als meisjes, onder het motto “the urge to create is equally strong in all children”. Meisjes en jongens lieten hun creativiteit los op dezelfde set legosteentjes en figuurtjes. Maar de laatste decennia maakt Lego meer en meer onderscheid. Denk aan de pastelkleurige reeks Lego Friends, expliciet gericht op meisjes met scènes zoals een schoonheidssalon of een boottrip naar de dolfijnen.
Waarom moeten we ons zo druk maken over stereotiep speelgoed of stereotiepe boeken? Precies al spelend en lezend verkennen kinderen de wereld rondom hen, ontdekken ze hun talenten en ontwikkelen ze hun vaardigheden. Daarom is het belangrijk dat kinderen experimenteren met een zo breed mogelijk gamma aan speelgoed, verschillende spelervaringen beleven en geconfronteerd worden met zoveel mogelijk diverse personages tijdens hun leesavonturen. Want speelgoed en boeken zijn niet neutraal. Wat leren de bij uitstek stereotiepe speelgoedcatalogi? Dat meisjes eerder bezig horen te zijn met hun uiterlijk, shoppen, huishouden en zorg, terwijl jongens vooral inventieve techniekers moeten zijn, actief en ondernemend. Op die manier worden kinderen van meet af aan in hokjes geduwd.
Speelgoed weerspiegelt vandaag vooral een traditioneel samenlevingsmodel, waarin vrouwen een zorgende rol opnemen en instaan voor het huishouden terwijl mannen beschouwd worden als avontuurlijk, creatief en ondernemend. Het is dan ook niet verwonderlijk dat zo weinig jongens kiezen voor zorgberoepen of meisjes een technische studiekeuze maken en de rolpatronen thuis zo onveranderlijk blijken. Speelgoed is uiteraard niet de enige oorzaak, maar duwt kinderen wel mee van jongs af aan in een bepaalde richting. Phumzile Mlambo Ngcuka, VN-directeur vrouwen, zei onlangs nog, op de Internationale Dag van Vrouwen en Meisjes in de Wetenschappen: “We moeten hoogdringend de plaatsen waar kinderen spelen, leren en opgroeien ontdoen van alle stereotypen”. Anders blijft het zo dat 6-jarige meisjes jongens slimmer vinden dan hun eigen seksegenoten, zoals onlangs nog uit een internationale studie bleek die in het toonaangevende wetenschappelijke tijdschrift Science gepubliceerd werd.
Een mentaliteitswijziging is nodig. Stereotypering is schadelijk en beperkt ontwikkelingskansen. Je zal maar het meisje zijn dat houdt van avontuur of techniek. Of de jongen die gecharmeerd is door de droomwereld van elfen en eenhoorns. En dat zijn geenszins uitzonderingen. Gelukkig maar! Laat de verbeelding aan de macht in die jonge lezershoofden met diverse personages die buiten de klassieke lijntjes kleuren en hen zo heel verschillende identificatierollen aanbieden om zich in te leven. En kleur moet ook meer zijn dan exotiek, maar gewoon deel van het dagelijks leven. Willen we kinderen optimale ontwikkelingskansen geven, dan moeten we ophouden met hen in hokjes te stoppen. Daar worden niet alleen zij, maar de hele samenleving beter van.
Daarom richtten Furia, Femma, Ella, VIVA-SVV, RoSa, Vrouwenraad en çavaria het actieplatform “Vrij Spel Kinderen Kiezen Wel” op. Het platform, dat intussen de steun heeft van de Gezinsbond, reageert tegen de opdeling in jongens- en meisjesspeelgoed en de stereotypering die zo in stand gehouden wordt. Vrij Spel Kinderen Kiezen Wel heeft een Facebookpagina waar nieuws en ervaringen gedeeld worden, sensibiliseert het publiek via straatacties en een methodiekenkoffer, beloont goede praktijken van speelgoedwinkels met een label en geeft advies. Meedoen? Deel je ervaringen op de Facebookpagina, ga op stap als mystery shopper of probeer de methodiekenkoffer uit.
