Wetenschappelijk rapport

Voorjaar 2023 publiceert een academische commissie met experts van 7 universiteiten uit heel België aanbevelingen over de abortuswet en -praktijk in België. Het rapport kwam er op vraag van de Vivaldi-regering. Het is gebaseerd op de medische vooruitgang sinds de eerste wet van 1990, wetenschappelijk onderzoek, meer dan drie decennia Belgische abortuspraktijk en buitenlandse ervaringen. Deze grondige studie herneemt de pijnpunten die vrouwenbewegingen en abortuscentra al jaren aankaarten. Furia roept politici op om de aanbevelingen om te zetten in praktijk. 

Historische strijd

Als feministische denktank en actiegroep heeft Furia zich van meet af aan ingezet voor het recht op abortus. Furia kadert deze strijd binnen het geheel van seksuele gezondheid en reproductieve rechten. Zelfbeschikkingsrecht, autonomie en solidariteit staan hierbij voorop. Sinds het begin van de jaren zeventig werden onder de naam van het Vrouwen Overleg Komitee, de voorganger van Furia, acties opgezet, campagnes gevoerd, gelobbyd…. 

Zelfbeschikkingsrecht

Onder druk van de vrouwen- en abortusbeweging werd in de eerste abortuswet van 1990 het principe “de vrouw beslist” opgenomen: Het is immers de ongewenst zwangere die beslist over wat de “noodsituatie” is waarin ze zich moet bevinden om niet strafbaar te zijn. Die voorwaarde verdween toen abortus in 2018 uit het strafwetboek werd gehaald en in een aparte wet ondergebracht werd. 

Het wetenschappelijke rapport van 2023 pleit ervoor om de abortuswetgeving aan te passen “op een manier die meer ruimte voor de autonomie van de vrouw inhoudt”. Dat sluit aan bij het feministische pleidooi om het moraliserende perspectief te verlaten en het zelfbeschikkingsrecht van vrouwen verder te verankeren en zo ook tegemoet te komen aan de reële noden van ongewenst zwangeren. 

Furia onderschrijft het rapport

Concreet schaart Furia zich achter de volgende aanbevelingen uit het rapport: 

• Afschaffing van de verplichte 6-dagen bedenktijd: In praktijk blijkt zwangerschapsafbreking een weloverwogen keuze. De verplichte bedenktijd is betuttelend en bovendien arbitrair. De tijd die nodig is om een beslissing te nemen verschilt van persoon tot persoon. De gangbare procedure in de gezondheidszorg van geïnformeerde toestemming moet volstaan.
• Een gelijke en betaalbare toegang tot abortuszorg voor alle ongewenst zwangeren die in België verblijven, ongeacht hun statuut;
• Het optrekken van de termijn tot minimaal 18 weken;
• Contextspecifieke informatie geven aan patiënten in plaats van de verplichte informatie over adoptie, opvangmogelijkheden en bijstand aan gezinnen.

Eigen accenten

Op basis van de waarden van zelfbeschikkingsrecht, autonomie en solidariteit die centraal staan in de visie van Furia, pleit Furia aanvullend voor: 

• Zelfregie als vertrekpunt van elke aanpassing van de wet;
• Het niet langer bevragen van ongewenst zwangeren naar de reden voor de zwangerschapsafbreking omdat dit moraliserend is;
• Een betaalbare en toegankelijke abortus voor elke ongewenst zwangere in België, ongeacht hun financiële of administratieve status.
• De verhoging van de wettelijke termijn tot maximaal 20 weken: Binnen het wetenschappelijk comité is er brede steun voor een maximale termijn van 20 weken. Omdat die het meest bescherming biedt aan ongewenst zwangeren in kwetsbare situaties kiest Furia hiervoor. 
• Het kaderen van de abortuswetgeving binnen het geheel van seksuele gezondheid en reproductieve rechten: Als feministische organisatie die solidariteit hoog in het vaandel draagt en opkomt voor gelijkheid van vrouwen wereldwijd onderstreept Furia dat altijd uitgegaan moet worden van de positie van de meest kwetsbaren. En dat niet alleen in België, maar ook in die landen waar een repressief en bestraffend beleid heerst ten aanzien van seksuele gezondheid en reproductieve rechten waarvan de toegang tot abortus deel uitmaakt.

Vandaag vraagt Furia ook specifiek aandacht voor de situatie van zwangere vrouwen in oorlogsgebied die moeten bevallen zonder toegang tot medische zorg, zuiver water, voldoende voedsel en medicijnen.

Met dit memorandum willen we concrete handvatten bieden aan beleidsmakers om te bouwen aan een meer gelijke, inclusieve en zorgzame samenleving. Gelijkheid, solidariteit en autonomie zijn hierbij onze vertrekpunten. 

Op deze Internationale Strijddag voor Vrouwenrechten vraagt Furia aandacht voor de werknemers (voor 98% vrouwen) in de sector van de dienstencheques.

Al meerdere maanden voeren ze strijd voor het simpele behoud van een eindejaarspremie, voor een leefbaar loon en betere arbeidsomstandigheden. De sector draait voor 70% op subsidies en de kostprijs voor de overheid bedroeg in 2020 1.434 miljoen euro. Met zo’n forse overheidssteun – waar we als burgers aan bijdragen via de belastingen – verwachten we dat de overheid de sector actief reguleert en de belangen van de werkneemsters mee verdedigt. Dat gebeurt veel te weinig – blijkt ook uit het huidige conflict, dat niet toevallig een strijd is tegen een aantal grotere bedrijven in de sector die vooral uit zijn op winst maken.

Fysiek zwaar en zonder perspectief

De dienstencheque bestaat 20 jaar. Al bij de opstart in 2004 plaatste Furia (toen Vrouwen Overleg Komitee) belangrijke kanttekeningen bij het systeem. We vreesden de systematische toeleiding van kortgeschoolde vrouwen naar deze ‘typische’ vrouwenjobs, fysiek zwaar en zonder perspectief op opleiding of doorgroeien. We vreesden dat de bekommernis eerder zou liggen bij een lage kostprijs voor de gezinnen die beroep doen op de cheques dan bij deftige lonen voor de werkneemsters. En dat het systeem vooral ten goede zou komen aan welgestelde tweeverdieners. We vreesden de winstgedreven aanpak van een aantal bedrijven. We vreesden dat het quasi onmogelijk zou zijn om voltijds te werken (met een waardig inkomen en sociale rechten) door het zware werk en omdat verplaatsingstijd tussen klanten niet als werktijd geldt.

Ongerustheid was terecht

Al die ongerustheid was terecht. Het gemiddeld inkomen dat dienstenchequemedewerkers opstrijken, flirt met de armoedegrens. Poetshulpen ondervinden veel gezondheidsproblemen: ze hebben 35 keer meer kans op musculoskeletale aandoeningen dan andere werknemers en 260% meer kans op langdurige arbeidsongeschiktheid gedurende de eerste 5 jaar in de sector. Uit de toeleiding spreekt stereotypering: ben je vrouw, kortgeschoold en van buitenlandse origine, dan kan je wel gaan poetsen – zonder perspectief om door te groeien naar ander werk.

Uit de toeleiding spreekt stereotypering: ben je vrouw, kortgeschoold en van buitenlandse origine, dan kan je wel gaan poetsen – zonder perspectief om door te groeien naar ander werk. De dienstencheques deden dan wel het zwartwerk bij huishoudens afnemen, maar de emancipatorische beloftes maken ze allesbehalve waar. Net de paar sociale-economiebedrijven die daar wél werk van maken, hebben moeite om het hoofd boven water te houden. Netjes geregeld, zegt u?

In dit erg gebrekkige systeem werkten in 2020 118.210 huishoudhulpen, voor 743.286 gebruikers die samen meer dan 72 miljoen cheques aankochten. En natuurlijk zijn daar ook mooie verhalen te rapen. De huishoudhulpen zijn in veel gezinnen een onmisbare schakel in de zorg en de combinatie van werk en gezin en ze voelen zich meestal ook gewaardeerd voor hun werk.

Waardering vertalen in lonen

Het is hoog tijd dat die waardering zich vertaalt in hun lonen en arbeidsomstandigheden. In Vlaanderen is de bijdrage van de klant al tien jaar ongewijzigd: 9 euro per cheque (7,2 euro na belastingaftrek).

Niemand twijfelt eraan dat die bijdrage hoger moet en kan – met differentiaties voor kleine inkomens. De overheid moet minimumeisen stellen qua vorming en medische opvolging. Bedrijven die herhaaldelijk betrapt worden op inbreuken op de wetgeving rond welzijn op het werk (en dat zijn er veel) moeten voelbare sancties opgelegd krijgen.

Bedrijven uit de sociale economie moeten beloond worden voor hun aandacht voor opleiding en omkadering, en voor hun inspanningen met kwetsbare profielen (waar winstgedreven bedrijven alleen de ‘sterkste profielen’ willen). Er moet een einde komen aan de willekeur waarmee bedrijven ‘overheadkosten’ aanrekenen, buiten het eigenlijke systeem van dienstencheques.

Maar onze eisen gaan verder dan noodzakelijke bijsturingen aan het dienstenchequesysteem. We vragen ook aandacht voor het poetspersoneel bij bedrijven en organisaties: de toenemende outsourcing van het poetswerk heeft er een negatief effect op de lonen en arbeidsomstandigheden van het personeel. Maar bovenal vragen we beleidsmakers om ten gronde na te denken over hoe we werk en zorg in onze samenleving organiseren.

We willen een samenleving waarin zorgarbeid een volwaardige plaats heeft. Op deze 8ste maart vragen we ook aandacht voor de vele vrouwen uit andere landen die hier zorg verrichten, vaak in zwakke statuten.

We willen kwaliteitsvolle, betaalbare collectieve voorzieningen. We willen sterke statuten voor al wie werkt in de zorg. We willen dat het idee van collectieve arbeidsduurvermindering met behoud van loon ernstig wordt genomen, als een stap naar herwaardering van zorg…

Is het zo’n gek idee om iedereen de mogelijkheid te geven om te werken en te zorgen? We weten allemaal hoe essentieel het is dat mensen zorg dragen voor elkaar. Hoog tijd om de samenleving daarnaar in te richten.

Deze opinie, geschreven door bestuurslid Els Flour, verscheen in dewereldmorgen.be 

Beeld: Belga

Leden van verschillende vrouwenorganisaties roepen in deze bijdrage op om te stoppen met tijdrekken en politieke spelletjes te spelen. Ze willen dat er een beslissing wordt genomen over de abortuswetgeving.

Feit is dat alle nodige informatie al lang op tafel ligt en dat elk mogelijk debat in dit dossier al gevoerd is. De Raad van State heeft al een positief advies gegeven, de abortuscentra zijn het erover eens dat er een wijziging in de wet nodig is, feministische organisaties idem. Vrouwen en meisjes hebben al ontelbaar aantal keren getuigd over de drempels die ze hebben ervaren toen ze een abortus nodig hadden. Het langverwachte wetenschappelijk rapport met aanbevelingen van experts ligt sinds februari 2023 stof te vergaren. De aanbevelingen in dat rapport waren duidelijk, alleen ontbreekt het nog aan politieke moed om tot beslissingen te komen. En ondertussen moeten vrouwen maar afwachten of die moed er ooit gaat komen.

The Waiting Game staat voor een tactiek waarbij men zich onthoudt van enige actie, met de bedoeling degenen die om een actie vragen zoet te houden met de belofte dat er wel ooit iets gaat komen, zonder een concrete timing of plan van aanpak te geven. Dit is wat er ook in dit dossier speelt met woorden als ‘het debat moet nog gevoerd worden’ of ‘laten we het sereen houden’.

Voor vrouwen en meisjes gaat het over hun seksuele- en reproductieve rechten, het gaat om hun gezondheid en welzijn, die nu onderwerp zijn van een cynisch politiek spel. De vraag is namelijk niet of je voor of tegen abortus bent, maar wel over of je voorstander bent dat vrouwen en meisjes mogen beslissen over wat er gebeurt met hun lichaam en het leven dat ze kunnen leiden. Het debat wordt nu verengd tot alleen de termijn waarin vrouwen en meisjes een abortus kunnen laten uitvoeren. Hiermee wordt het debat versimpeld tot ‘één moment’, namelijk het moment dat een abortus plaatsvindt, terwijl het al dan niet veranderen van de huidige wetgeving wel een langetermijnimpact op het leven van meisjes en vrouwen heeft. We hopen dan ook dat alle politici die hun zegje willen in dit debat even consequent zijn over het ‘beschermen’ van vrouwen en meisjes en werken aan preventie door bijvoorbeeld anticonceptiemiddelen toegankelijker en betaalbaarder te maken.

Het persoonlijke is politiek wordt er weleens gezegd. Veel persoonlijker dan dit wordt het bijna niet als het om je lichaam gaat waar je maar in beperkte mate over mag beslissen. Principes en standpunten zijn maar holle woorden als men niet overgaat tot daadwerkelijk actie ondernemen. Vrouwen en meisjes hebben vrij weinig aan profileringsdrang en politieke spelletjes.

Als anno 2024 vrouwen nog altijd niet zelf mogen beslissen over hun lichaam, wanneer wel?

Meron Knikman, Vrouwenraad; Carine Vrancken en Francoise Dedrie, LUNA vzw; Julie Van Garsse, ZIJkant; Nele Vandendriessche, Soroptimist België; Maartje De Vries, Zelle; Isa Verlaenen, Rebelle; Alexandra Roumans, VVVUUR; Jeroen Lievens, Femma; Martine Vandevenne, ABVV; Gert De Nutte, Humanistisch Verbond; Janneke Ronse, Geneeskunde voor het Volk; Evie Lootens, Moeders voor Vrede; Kim Bertoe, Furia; Bieke Purnelle en Ciska Hoet, Rosa vzw; Loredana Marchi, Foyer vzw.

Lezing Trudy Dehue over abortus en zwangerschap

11 maart 19u30 in Parnassus, Gent 

Dehue ontmantelt wetenschappelijke kennis over abortus en zwangerschap door middel van een historische analyse. In het traditionele wetenschappelijke discours zijn het namelijk vooral mannelijke wetenschappers die hun stempel doordrukken. Dat geldt ook voor de wetenschappelijke benadering van zwangerschap. 

Aansluitend op zwangerschap gaat Dehue ook in op abortus. Het is iets van alle tijden. Waar vrouwen vroeger veel meer autonomie hadden over hun abortus, ontnemen artsen hun nu dit zelfbeschikkingsrecht. Naast een historisch overzicht trekt ze ook conclusies voor een hedendaagse context. Zo reikt ze ideeën aan om abortus weg te halen uit de medische sfeer en de vrouw opnieuw zelfbeschikking te geven. Dit uiteraard met zeer veel aandacht voor de veiligheid van de vrouw. 

Praktisch:

11 maart 19u30 in Parnassus, Oude Houtlei 122 Gent. 

Inkom aan vrije bijdrage. Richtprijs is €5. Dit gebruiken we voor de kosten van de zaal. 

Schrijf je in via deze link. 

Screening She They Us (Zij Hen Wij) met nabespreking 

She They Us is een documentairereeks over de hoopvolle strijd voor een toekomst waarin iedereen gelijkwaardig kan zijn. Zeven mensen uit de Lage Landen streven elk op hun manier naar een wereld die beter past bij hun leven, lichaam, werk en liefde. We zien onder meer muzikante Charlotte Adigéry, e-sportsjournalist Eefje ‘Sjokz’ Depoortere, cultuurwerker Fatima-Zohra Ait El Maâti, internationaal topmodel Hanne Gaby Odiele, huishoudhulp Mieke Van Hove, ruimtewetenschapper Angelique Van Ombergen en genderexperte Kaouthar Darmoni.

Op donderdag 28 februari 2024 kan je om 19u30 de voorvertoning van twee afleveringen uit de reeks bijwonen in Studio Skoop (Gent). De eerste aflevering toont hoe Hanne Gaby Odiele en Charlotte Adigéry botsen tegen enerzijds het binaire vrouw-man denken en anderzijds racistische vooroordelen. De tweede aflevering toont hoe alle personages actie ondernemen om hun situatie te verbeteren.

Nadien gaat Fatima-Zohra Ait El Maâti in gesprek met schepen van Gelijke Kansen Gent Astrid De Bruycker, Gents activiste Zehra Eviz en regisseur Zaïde Bil over de strijd voor meer gelijkheid en welke actie kracht geeft, hoe acties elkaar kunnen versterken, welke actie impact kan hebben en welke rol weggelegd is voor het middenveld.

Koop hier je tickets. Plaatsen zijn beperkt, wees er snel bij! 

Wil jij het komende jaar een diepere duik nemen in een hot topic? Ben je klaar om met een kritische blik naar de media te kijken en de wereld bewust te maken van belangrijke kwesties? Dan is de mediawatchgroep iets voor jou! 

Wat doen we?

• Gedurende 1 jaar volgen we stereotype beeldvorming over 1 thema op in de media.

• Jouw taak? In groep mee spotten van dit thema in een bepaald medium. Identificeren van relevante nieuwsberichten, artikelen, tv-programma's of sociale media-inhoud. 

• Daarna gaan we over tot het analyseren van verzamelde informatie om trends en patronen te identificeren. Dit doen we in groep. 

• We komen op regelmatige basis ook naar buiten met onze bevindingen in de vorm van een persbericht, opinie of een ludieke actie.

Gewenst profiel?

• Je hebt goesting om met een feministisch kritische blik naar de media te kijken en vraagtekens te plaatsen.

• Je hebt een intersectionele en inclusieve visie op feminisme. Dit betekent dat je rekening houdt met alle mogelijke vormen van discriminatie en uitsluiting. 

Ons aanbod?

• Kans om bij te dragen aan positieve verandering en bewustwording.

• Ervaring opdoen in mediawatching en analytische vaardigheden ontwikkelen met betrekking tot stereotype beeldvorming. Op vraag van de deelnemers worden interessante sprekers uitgenodigd om hun expertise te delen. 

• De mediawatchgroep komt samen online of op een locatie naar keuze van de deelnemers. 

Ben je geïnteresseerd? Stuur dan een mailtje naar Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken. met een korte voorstelling van jezelf en je motivatie.

Furia biedt vanaf januari een gratis try-out van een vierdelige reeks van vormingen rond stereotypen voor ouders van tienerjongeren. 

“Blonde meisjes zijn dommer ..”

“Zwarte mensen zijn altijd te laat ..”

“Jongens die KSO volgen zijn softies ..”

“Amai, jij spreekt goed Nederlands ..”

“Het zijn weer de Marokkanen ..”,

Het zijn zoal wat uitspraken die tieners maken of zelf mee geconfronteerd worden zowel binnen als buiten de schoolmuren.   

Samen met de ouders willen we verkennen wat dit betekent voor de tieners, wat het voor de ouders zelf inhoudt, en of we binnen de specifieke schoolcontext hieraan kunnen werken, in samenwerking met de tieners, ouders en de school. 

Met deze vormingen willen we samen met jullie zowel stereotiepe en discriminerende ideeën tackelen als structurele oplossingen zoeken om de bestaande ongelijkheden tussen mensen weg te werken. Doe je mee? Contacteer Greet Ramon op Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken..