Toon items op tag: vrouwenraad
Opinie: Bezorgdheid over de aanvallen op het Instituut voor de gelijkheid van vrouwen en mannen
Bezorgdheid over de aanvallen op het Instituut voor de gelijkheid van vrouwen en mannen
Het gelijkekansenmiddenveld is bijzonder bezorgd over de aanvallen op het Instituut voor de gelijkheid van vrouwen en mannen (IGVM) na de veroordelingen van Bart De Pauw voor belaging en van Jeff Hoeyberghs wegens seksisme en haatspraak. Het IGVM, dat zich in beide zaken burgerlijke partij stelde, kreeg kritiek omdat het advocaten van de slachtoffers van De Pauw betaalde. Na de uitspraak tegen Jeff Hoeyberghs wordt gewaarschuwd voor een ‘tirannie van de gevoeligheid’ en een groeiende inperking van de vrijheid van meningsuiting. Mark Elchardus stelde het IGVM zelfs gelijk aan de inquisitie en presenteerde de afschaffing ervan als een bijdrage aan een meer evenwichtige en doeltreffende strijd voor vrijheid en gelijkheid (De Morgen, 7/1/2022). In De Afspraak (10/1) werd Liesbet Stevens van het IGVM opvallend streng en kritisch aangepakt over de financiering van de zaak De Pauw, nadat er her en der werd bericht over de hoge kost van de rechtszaak. Terwijl het IGVM perfect binnen het wettelijke kader handelde. Kritische journalistiek is wenselijk en nodig, maar moet weg blijven van tendentieuze en buitenproportionele aanvallen.
We maken ons grote zorgen over de negatieve houding tegen een instelling die gekoesterd zou moeten worden in een samenleving die het ernstig meent met de gelijkheid van vrouwen en mannen. Te meer omdat we ook elders in Europa zien hoe instellingen, wetgeving, wetenschappers en middenveld die ijveren voor de gelijkheid van v/m/x meer en meer onder vuur komen te liggen.
Het IGVM is een federale onafhankelijke overheidsinstelling die instaat voor het waarborgen en bevorderen van de gelijkheid van vrouwen en mannen en de bestrijding van elke vorm van discriminatie en ongelijkheid op basis van geslacht. Vanuit die rol is IGVM onder meer bevoegd om in rechte op te treden in rechtsgeschillen over de toepassing van de strafwetten en andere wetten inzake gendergelijkheid. Het IGVM vervulde dus louter één van zijn tien wettelijke opdrachten door zich (uitzonderlijk, meestal zet het in op bemiddeling) burgerlijke partij te stellen. Het is opmerkelijk dat politici en opiniemakers zich op de borst kloppen omdat we in België een sterke wetgeving en onafhankelijke instellingen hebben die over de gelijkheid van vrouwen en mannen waken, en tegelijk afkeurend of zelfs vernietigend reageren wanneer die instellingen en wetgeving worden gemobiliseerd.
Hoeyberghs is veroordeeld op basis van de federale seksismewet van 22 mei 2014. Deze wet is gestemd door een democratische meerderheid. Bart De Wever spreekt van een slechte wet die voluntaristisch is toegepast door de rechterlijke macht (De Standaard, 10/1/2022). Maar zoals Han Renard van Knack terecht stelt, ligt een eventuele blaam niet bij de rechter of het IGVM, maar bij de wetgever (Knack, 11/1/2022).
Het feministische middenveld hecht veel belang aan onafhankelijke instellingen, zoals het IGVM, die in rechte kunnen optreden om de gelijkheid tussen vrouwen en mannen te waarborgen. Als publieke mensenrechteninstellingen deze taak niet langer opnemen, zal het aan individuele slachtoffers zelf zijn om naar de rechter te stappen. Dat is voor velen niet haalbaar. Bovendien is de handhaving van de strafwetten geen taak van getroffen individuen, maar van ons als maatschappij. En ja, dat kost publiek geld. Vrijheid en gelijkheid zijn dan ook een kostbaar goed. En de maatschappelijke kost van seksisme en al zijn uitwassen is hoog.
Laten we vooral niet vergeten dat instellingen als het IGVM en wetten als de (overigens zeer onvolkomen) antiseksismewet er zijn gekomen omdat seksisme (in de oorspronkelijke en ruime betekenis van het woord) onze samenleving in al haar geledingen tekent. Onderzoek en cijfers erover zijn pijnlijk veelzeggend. Gelijkheid komt er niet vanzelf. Om de strijd tegen seksisme op alle vlakken te voeren zijn instellingen en wetten absoluut noodzakelijk, net als flankerend beleid met voldoende middelen, net als feministisch activisme. Dat is de essentie die we moeten bewaken.
De tekst vermeldde eerst dat de N-VA de antiseksismewet mee goedkeurde in het Parlement, maar de partij heeft zich onthouden.
Els Flour (Furia), Ciska Hoet en Bieke Purnelle (RoSa), Meron Knikman (Vrouwenraad), Yves Aerts (Çavaria), Sarah Scheepers (ella), Diane Mintjens (Femma Wereldvrouwen), Christiane Pouliart (Medical Women Association Belgium), Lynn Callewaert (Vrouw en Maatschappij), Vera Claes (Zijkant), ABVV
Opinie: Toen we lazen dat er ‘met het feminisme iets raars aan de hand is’ volgens u, moesten we even slikken
Op het opiniestuk van Valerie Van Peel (N-VA) reageerde Furia samen met Meron Knikman, Vrouwenraad; Valérie Deridder en Sarah De Coster, Femma Wereldvrouwen; Bieke Purnelle en Ciska Hoet, RoSa vzw en ella vzw.
Toen we lazen dat ‘met het feminisme iets raars aan de hand is’ volgens u, moesten we even slikken. Want net zoals Chimamanda Ngozi Adichie zijn wij ervan overtuigd dat een feminist een persoon is die gelooft in de sociale, politieke en economische gelijkheid van de geslachten. Daar is feminisme vandaag nog steeds mee bezig: met het streven naar de sociale, politieke en economische gelijkheid van mannen, vrouwen en iedereen die zich niet in die hokjes thuis voelt. Wat is daar precies raar aan?
Dat het feminisme vandaag voorbijgestreefd is, horen we wel vaker. Ten eerste miskent u totaal wat er aan feministische strijd is voorafgegaan zodat u nu kan stemmen, werken in het parlement, en een eigen bankrekening kan hebben. Maar vooral: het feminisme vandaag is nog stééds broodnodig. We hoeven niet zo ver te kijken als Afghanistan, Polen of Hongarije om voorbeelden te geven van hoe vrouwenrechten meer en meer onder druk komen te staan en zelfs worden teruggeschroefd. Ook in België zijn we er nog niet. Gelijk loon voor gelijk werk is nog steeds niet de norm. Vrouwen worden nog steeds geacht alle onzichtbare en onbetaalde arbeid voor hun rekening te nemen. Dat een groot deel van de onbetaalde zorgeconomie door vrouwen wordt uitgevoerd, is niet noodzakelijk iets waar vrouwen zelf voor kiezen, maar wordt ingegeven door tal van hardnekkige stereotypen.
Om deze te doorbreken, is talent alleen vaak niet genoeg. Meritocratie is een mythe. Kent u het Filharmonisch orkest van New York? Tot de jaren 70 was er in het Orkest amper een vrouw te bespeuren. Plots kwam daar verandering in. Aan het begin van de jaren 80 was 50 procent van de nieuw aangeworven leden van het Orkest een vrouw. Vandaag is zelfs 45 procent van alle muzikanten in het orkest een vrouw. Hoe dat kwam? Niet vanzelf. Men schakelde over op blinde audities. Pas dan maakten vrouwen een kans. Discriminatie is geen complot, maar een blinde vlek.
U lijkt ook problemen te hebben met een mars, enkel en alleen voor vrouwen, tegen de sociale gevolgen van corona. U vindt dat raar, omdat het veelal mannen zijn die aan het virus bezwijken. De gevolgen van corona zijn nochtans ruimer dan besmettings- en overlijdenscijfers. Stereotiepe rollenpatronen werden tijdens de opeenvolgende lockdowns bevestigd en versterkt en het aantal klachten over huiselijk geweld nam ernstig toe. Vraagt u zich werkelijk af waarom vrouwen een safe space willen om hierover te praten? We geven bij vakbondsoverleggen toch ook de ruimte om samen te komen zonder de werkgevers opdat de werknemers vrijuit kunnen spreken? Er is een groot verschil tussen segregatie en doelgroepwerking. Als vrouwen niet worden uitgenodigd om mee aan tafel te zitten, dan kan je hen moeilijk verwijten dat ze hun eigen tafel dekken.
Volgens het WEF vertraagt de pandemie overigens het bereiken van absolute gendergelijkheid. In totaal hebben we nog 135,6 jaar nodig vooraleer de genderkloof gedicht is, als die niet vertraagd wordt door de anti-genderbeweging die steeds groter en machtiger wordt. Volgens die beweging is het feminisme een bedreiging voor de christelijke tradities, het ‘normale’ gezin en bij uitbreiding de staat. Ultraconservatief en extreemrechts vinden elkaar om seksuele en reproductieve rechten te ondermijnen: abortus moet worden verboden, het huwelijk kan alleen plaatsvinden tussen een man en een vrouw, en trans personen hebben geen bestaansrecht.
Wij zijn het met u eens dat er bruggen moeten worden gebouwd als we voor iedereen gelijke kansen willen creëren. Witte cishetero mannen zijn niét de bron van alle kwaad, maar het systeem dat hen als de norm beschouwt en daarbij andere groepen minoriseert, is dat wel. In de eerste plaats moeten we luisteren naar de specifieke noden en ervaringen van groepen die tot nu toe vaak ondervertegenwoordigd zijn.
Wij kunnen alleen maar concluderen dat u niet goed op de hoogte bent van de feministische beweging vandaag, die inclusief en divers is. Feminisme werkt ook actief aan het doorbreken van stereotypen die mannen parten spelen; zoals wanneer mannen graag zorgende taken op zich willen nemen, of wanneer de verwachtingen over hun ‘ambities’ dicteren dat ze hun kinderen amper kunnen zien opgroeien. We kunnen het niet genoeg benadrukken: gendergelijkheid komt iedereen ten goede. Feminisme is geen aanklacht tegen mannen. Het is een aanklacht tegen de sociale en de maatschappelijke structuren die vrouwen en minderheden steevast benadelen. En ja, ook vrouwen houden die structuren in stand.
Vrouwenraad, ella vzw, RoSa vzw, Femma Wereldvrouwen en Furia vzw.
‘The handmaid’s tale’ is geen handleiding
“Mannen zijn bang dat vrouwen hen zullen uitlachen. Vrouwen zijn bang dat mannen hen zullen vermoorden” Margaret Atwood
In 1985 al schreef Margaret Atwood de dystopische roman ‘The Handmaid’s Tale’. Steeds meer lijkt realiteit de fictie in te halen, steeds meer lijken we te belanden in Gilead - de totalitaire republiek waar het verhaal zich afspeelt. De gelijkenissen (tussen fictie en realiteit) zijn in elk geval treffend. Net zoals in Gilead, willen conservatieve leiders in Turkije, Polen, Hongarije etc. vrouwen terug aan de haard. Vrouwen worden gereduceerd tot hun capaciteit om kinderen te baren en het moederschap. Net zoals in Gilead, worden feministen en vrouwen die niet beantwoorden aan de stereotiepe genderrollen als onvrouwelijk (‘unwomen’) en zelfs als gevaarlijk beschouwd. Net zoals in Gilead, wordt geweld tegen vrouwen niet serieus genomen en worden vrouwen zelfs met de vinger gewezen. Net zoals in Gilead, worden de rechten van de LGBTQ+-gemeenschap ontnomen (de zogenaamde ‘gender traitors’ in het boek), wordt homoseksualiteit als een zonde beschouwd en houdt het geweld ten opzichte van de LGBTQ+-gemeenschap niet op.
Hoe lang zal het nog duren vooraleer deze dystopie werkelijkheid wordt?
Met de terugtrekking van Turkije uit het Verdrag van Istanbul bewegen we in elk geval in die richting. De Vrouwenraad steunt (de Turkse) vrouwen in hun strijd tegen geweld en veroordeelt ten zeerste de beslissing van Turkije om zich terug te trekken uit het Verdrag van Istanbul.
Op 20 maart 2021 trok president Recep Tayyip Erdogan zich terug uit het Verdrag van Istanbul, het Verdrag van de Raad van Europa dat geweld tegen vrouwen en huiselijk geweld moet bestrijden en voorkomen. Dat is enigszins opvallend aangezien Turkije het eerste land was dat de conventie ondertekende in 2011, een conventie die vernoemd is naar een van de grootste steden in Turkije. Bovendien is geweld tegen vrouwen er een groot probleem. Er zijn geen officiële cijfers, maar het aantal femicides is torenhoog: vorig jaar zouden er meer dan 400 vrouwen zijn vermoord, dit jaar staat de teller al op 77. Turkse vrouwen trekken al lang aan de alarmbel: in juli 2020 kleurde Instagram nog helemaal zwart-wit met een #womensupportingwomen-challenge, die eigenlijk begon als een campagne om de femicides in Turkije aan te klagen na de moord op studente Pinar Gültekin. Uit onderzoek blijkt ook dat 42 % van alle Turkse vrouwen fysiek, seksueel en/of psychisch mishandeld wordt.
Toch verrast deze beslissing van Erdogan ons niet. Erdogan en andere Turkse politici beklemtonen al langer dat vrouwen terug aan de haard moeten, dat moederschap de enige taak is voor vrouwen en dat vrouwen zich ‘kuis en fatsoenlijk’ moeten gedragen. Dat de implementatie van het verdrag gendergelijkheid vooropstelt, wordt beschouwd als een bedreiging voor de zogenaamde “traditionele normen en waarden”.
Het feit dat Turkije zich nu terugtrekt uit een mensenrechtenverdrag, is niet alleen een mokerslag in het gezicht van Turkse vrouwen, maar van élke vrouw ter wereld. Een internationaal verdrag is niets waard wanneer landen zich er zomaar uit kunnen terugtrekken.
Wereldwijd zien we hoe vrouwenrechten meer en meer in vraag worden gesteld en onder druk komen te staan. We zien berichten van toenemend huiselijk geweld, hoe verkrachtingen amper worden bestraft, hoe vrouwenrechten als pasmunt worden gebruikt in politieke onderhandelingen, … De COVID-19-pandemie heeft geleid tot een verdere escalatie van geweld tegen vrouwen en meisjes over de hele wereld als gevolg van bewegingsbeperkingen, sociaal isolement en economische onzekerheid.
De tendens tot verrechtsing en onderwerping van de vrouw gaat bovendien gepaard met het veroordelen van elke identiteit die niet aanleunt bij het ‘traditionele waardenpatroon’. Dat in de onderliggende redenering om zich terug te trekken uit het Verdrag van Istanbul met de vinger wordt gewezen naar de LGBTQ+-gemeenschap, maakt het des te gevaarlijker. Verrechtsing en onderwerping gaan hier hand in hand met het stigmatiseren van bepaalde individuen en groepen van de bevolking. Net daarom is het terugtrekken van Turkije uit het Verdrag van Istanbul niet enkel een aanfluiting van de rechten van de Vrouw, maar ook van de rechten van de Mens. Om de nog steeds voortdurende schending van de mensenrechten aan te pakken, zijn maatregelen op beleids-, wetgevend en institutioneel niveau nodig. De ratificatie en uitvoering van het Verdrag van Istanbul door staten betekent een noodzakelijke verbintenis in deze richting. Die verbintenis opzeggen kan dramatische gevolgen hebben, en tevens een vrijgeleide vormen voor andere landen die op de drempel staan om een conservatieve wind te doen waaien.
Het ziet er immers naar uit dat Turkije zeker niet het laatste land is om zich uit dit verdrag terug te trekken: ook Polen gaf al in juli 2020 aan zich te willen terugtrekken. We zien er dezelfde tendens als in Turkije: ook daar is er kritiek op het verdrag omdat het niet in lijn ligt met de ‘traditionele normen en waarden’ en dat het verdrag ‘homoseksualiteit promoot’. Polen heeft zich nog niet formeel teruggetrokken, maar intussen is er wel een zeer restrictieve abortuswet, zijn er LGBT-free zones en is er een speciale televisiezender die vrouwen opnieuw aan de haard moet krijgen. Ook Hongarije baart ons zorgen. Het Verdrag van Istanbul zou volgens de KDNP (coalitiepartner van premier Orbán) ‘destructieve gender-ideologieën en migratie’ promoten. Bovendien zijn er in Hongarije ondertussen al fiscale voordelen voor vrouwen die minstens vier kinderen krijgen om zo het geboortecijfer op te krikken, en zijn de holebirechten serieus ingeperkt. Slowakije volgt dezelfde trend.
Dat er wereldwijd een tendens is naar meer onderdrukking en verworven mensenrechten niet meer vanzelfsprekend zijn, is duidelijk. De Vrouwenraad vraagt daarom met grote bezorgdheid aan alle leden en organisaties om zich uit te spreken tegen de terugtrekking van Turkije en mogelijks andere landen uit het Verdrag van Istanbul.
Tevens vragen wij nadrukkelijk aan de Belgische overheid om te reageren tegen het terugtreden van Turkije en roepen we op om alle mogelijke diplomatieke middelen in te zetten om deze trend te keren. Ten slotte vragen we om nooit te aanvaarden dat EU-lidstaten zoals Hongarije, Polen en Slowakije gendergelijkheid en vrouwenrechten uithollen.
Meron Knikman
Voorzitter Vrouwenraad
25 maart 2021
Furia ondertekende mee deze brief van de Vrouwenraad.
