Toon items op tag: dienstencheques

Opnieuw heeft de Vlaamse regering een kans gemist om het dientenchequesysteem fundamenteel bij te sturen. Er wordt nu wel een extra budget vrijgemaakt (cfr. Jan Jambon tijdens de Septemberverklaring) maar voorlopig blijft het onduidelijk wat daarmee zal gebeuren. Het ACV, het Vlaams, Brussels en Belgisch Netwerk tegen Armoede, Femma, Furia, Ella, Vrouwenraad en Vluchtelingenwerk Vlaanderen en LEVL hebben 8 concrete voorstellen om de situatie van de 90.000 huishoudhulpen in Vlaanderen fundamenteel te verbeteren.  

Er zijn verschillende problemen in de dienstenchequesector die het werken als huishoudhulp steeds minder aantrekkelijk maken. Het overgrote deel van de dienstenchequemedewerkers zijn vrouwen, vaak van buitenlandse origine, met een laag inkomen en deeltijdse tewerkstelling. De lage lonen en deeltijdse contracten zorgen ervoor dat ze moeite hebben om de eindjes aan elkaar te knopen, wat leidt tot armoederisico's en financiële afhankelijkheid. Bovendien hebben huishoudhulpen te maken met gezondheidsproblemen, zoals musculoskeletale aandoeningen en psychosociale klachten, die verband houden met de aard van het werk.

Daarnaast worden ze geconfronteerd met een gebrek aan maatschappelijke waardering, stereotypering en vooroordelen. Veel huishoudhulpen verlaten dan ook de sector, en er zijn duizenden openstaande vacatures. Vast staat dat de doelstellingen van het dienstenchequesysteem, met name duurzame tewerkstelling voor mensen met een grotere afstand tot de arbeidsmarkt, niet worden gerealiseerd. 

Aangezien de overheid het systeem heeft gecreëerd, beheert en subsidieert, heeft ze een belangrijke rol in deze sector. Daarom roepen ACV, het Vlaams, Brussels en Belgisch Netwerk tegen Armoede, Femma, Furia, Ella, Vrouwenraad, Vluchtelingenwerk Vlaanderen en LEVL de overheid op om actie te ondernemen en fundamentele wijzigingen aan te brengen in het dienstenchequesysteem. Huishoudhulpen verdienen beter. Volgende acht oplossingen zijn dringend nodig om de sector te verbeteren en aantrekkelijker te maken: 

1. Versterk de koopkracht: een betere verloning is nodig om nieuwe werknemers aan te trekken en bestaande werknemers te behouden. Een waardig loon moet huishoudhulpen beschermen tegen armoede. De lonen moeten met minstens 1€/uur verhoogd worden boven op de indexaanpassingen. Ook de terugbetaling van gemaakte onkosten moet correct zijn. 
2. Verlaag de norm voor voltijds werk: de fysiek zware werkomstandigheden en de combinatie van werk en gezinsleven maken voltijds werken onmogelijk en onwenselijk in deze sector. Het voorstel is om de voltijdse norm op 30 uur per week te leggen. 
3. Investeer in preventie en welzijn: er moet worden ingezet op sectorale expertise en minimum afspraken over veilige werkomstandigheden, medisch toezicht, ergonomisch werkmateriaal, etc. Bewustmaking en handhaving van antidiscriminatie- en gedragscodes zijn ook belangrijk. 
4. Waarder huishoudelijk werk: het belangrijke en maatschappelijk waardevolle werk van huishoudhulpen moet erkend en gewaardeerd worden. Dit gaat gepaard met een correcte verloning, veilige werkomstandigheden en naleving van wetten en CAO's.
5. Investeer in duurzame jobs via opleiding en doorstroom: vorming en competentieversterking zijn essentieel om werknemers te laten groeien. Er moeten recht op vorming en doorgroeimogelijkheden zijn. 
6. Voorzie extra middelen voor de sector: er zijn bijkomende financiële middelen nodig om alle voorgaande maatregelen te realiseren. Dit kan onder andere worden bereikt door een eerlijke vergoeding van klanten en een transparant financieel kader voor bedrijven. 
7. Maak subsidies afhankelijk van kwalitatieve voorwaarden: in plaats van een vast subsidiebedrag, pleiten we voor een getrapte subsidiëring gebaseerd op bepaalde voorwaarden zoals omkadering, vorming, preventie- en welzijnsbeleid, etc. 
8. Plaats maatschappelijke doelstellingen opnieuw centraal: De sector biedt kansen aan kwetsbare groepen op de arbeidsmarkt, en deze doelstelling moet opnieuw prioriteit krijgen. Huishoudhulpen leveren een grote maatschappelijke meerwaarde doordat mensen werk en gezin kunnen blijven combineren of langer thuis kunnen wonen.  

Wil je meer weten? Download onderaan deze pagina de gezamenlijke visienota van ACV, het Vlaams, Brussels en Belgisch Netwerk tegen Armoede, Femma, Furia, Ella, Vrouwenraad en Vluchtelingenwerk Vlaanderen en LEVL.  

Contactpersonen:  

Kris Vanautgaerden – nationaal secretaris ACV Voeding en Diensten – 0479 94 70 87  

Gert Van Tittelboom – communicatieverantwoordelijke Vlaams Netwerk tegen Armoede - 0478/39 57 04  

[1] Behoudens andere verwijzingen baseren we ons op de cijfers van de RSZ: Tewerkstelling met dienstencheques | RSZ.    

[2] Jo Brouns | Dienstenchequesector herstelt van coronacrisis (cdenv.be); en IDEA CONSULT, werkbaar en wendbaar werk in de dienstenchequesector, 2018.    

[3] Berekening op basis van gemiddelde arbeidsduur (24u) en max. loon PC 322.01.  

[4] De verdeling van de lonen tussen 1999 en 2020: toenemende dualisering? — Denktank Minerva.  

[5] ULB-studie van 2021: ‘Subsidizing Domestic Services: Job Creation, Employment Formalisation and the Unintended Health Costs’; Studie uitgevoerd in 2020 door het Departement Toegepaste Economische Wetenschappen van de ULB (de DULBEA) op verzoek van het RIZIV; en 15 jaar na hun indiensttreding is 1 op de 5 huishoudhulpen arbeidsongeschikt – Bron: IDEA Consult op basis van de gegevens van de RSZ.   

In de dienstenchequesector verlichten vele vrouwen (meer dan 95% van de werknemers is vrouw) de zorglast van gezinnen door hun huizen te poetsen. Zij verrichten daarmee zeer waardevol werk. Furia ijvert op de Dag van de schoonmaak met klem voor een forse verbetering van de arbeidsomstandigheden én arbeidsvoorwaarden in de sector.

Enkele dagen geleden verscheen de werkbaarheidsmonitor van de SERV over de kwaliteit van de tewerkstellingsplaatsen in dienstenchequebedrijven. Met een werkbaarheidsgraad van slechts 28,6% scoort de sector ver onder het referentiecijfer van de Vlaamse arbeidsmarkt (51%). Het slechte rapportcijfer is onder meer te wijten aan gebrekkige leerkansen en frequente werkstressklachten. Eerder dit voorjaar, in april, bleek uit onderzoek van ABVV al dat 90% van de werkneem.st.ers van dienstenchequebedrijven lichamelijke klachten heeft. Ruim 75% kampt daarbij met mentale problemen.

Jobs in de dienstenchequesector genereren veelal een zeer beperkt inkomen. Het gemiddelde uurloon ligt onder de 11 euro, een deel van dat geld gaat op aan verplaatsingskosten, omdat de huidige onkostenvergoedingen ontoereikend zijn. Veruit de meeste jobs die worden aangeboden zijn deeltijds. Er mag in de sector zelfs worden afgeweken van de reguliere arbeidswetgeving: contracten van minder dan 33% behoren er tot de mogelijkheden. Veel jobs leveren geen volwaardig inkomen op, en zijn alleen al om die reden – nog los van de werkbaarheid - totaal niet kwalitatief, wel integendeel.

Furia vraagt zich af waarom er in de sector nog altijd mag worden afgeweken van de arbeidswetgeving. Is poetswerk dan geen echte arbeid? Het is alleszins hoogtijd dat de groei van het aantal tewerkstellingsplaatsen in de sector gepaard gaat met een forse toename van de kwaliteit van de jobs. Zo moeten de verplaatsingsvergoedingen worden opgetrokken, de lonen naar boven worden herzien en de contracten fors worden uitgebreid – met oog voor de fysieke en mentale gezondheid van de werkneem.st.ers. De parameters staan al een tijdje in het rood. Het kan niet dat jobs die worden ondersteund met overheidssubsidies een inkomen onder de armoedegrens (kunnen) opleveren. Wat zegt dat over ons als maatschappij?