De laatste decennia werden grote stappen vooruit gezet op wetgevend vlak met betrekking tot geweld op vrouwen. De toepassing blijft evenwel vaak achterwege. Het huisverbod voor plegers van huiselijk geweld wordt nauwelijks toegepast. De veroordelingsgraad in verkrachtingszaken is uitermate laag. En werken met daders is tot op vandaag een blinde vlek in het beleid. Preventie moet bovendien veel meer zijn dan een kortlopende sensibiliseringscampagne. Op de Internationale Dag Tegen Geweld op Vrouwen vraagt Furia om hier ernstig werk van te maken.
Enkele cijfers over geweld op vrouwen
- 1 op 3 vrouwen in Europa was slachtoffer van fysiek en/of seksueel geweld. Dat geldt ook voor België (FRA, enquête 2014).
- Vrouwen zijn de voornaamste slachtoffers van langdurige, frequente en ernstige vormen van partnergeweld. 1 op 7 vrouwen maakte het afgelopen jaar partnergeweld mee (IGVM, 2010).
- In 2015 werden ca. 40.000 klachten voor huiselijk geweld ingediend. Slechts 34 plegers kregen een huisverbod opgelegd (dat in 1 op de 3 gevallen geschonden werd).
- In 2013 kwamen 162 mensen om het leven door partnergeweld.
- Er zijn gemiddeld 8 aangiftes van verkrachting per dag. Slechts 10% van de slachtoffers doet aangifte.
- Bij seksueel misbruik gaat het in 3 op de 4 gevallen om een bekende. Voor vrouwen is dat in de helft van de gevallen de (ex-)partner.
- 1 op 5 vrouwen heeft voor de leeftijd van 18 jaar seksueel grensoverschrijdend gedrag meegemaakt (Sexpert, 2013).
Huisverbod nauwelijks toegepast
Bijna 15 jaar geleden stelde Furia (toen nog Vrouwen Overleg Komitee) op de Vrouwendag van Leuven 2002 voor om de logica bij partnergeweld om te draaien: niet het slachtoffer moet op de vlucht, het is de dader die uit huis geplaatst moet. In 2012 werd de uithuisplaatsing van daders eindelijk ook in België wettelijk mogelijk. Vandaag blijkt dat het huisverbod nauwelijks wordt toegepast. 40.000 klachten voor huiselijk geweld leidden vorig jaar maar tot 34 huisverboden. Nochtans is uithuisplaatsing een effectief crisisinstrument dat het slachtoffer centraal stelt. Belangrijk is dat de uithuisplaatsing niet zonder meer gebeurt, maar gepaard gaat met een direct aanbod aan langdurige hulpverlening aan zowel slachtoffer als dader. En daarbij mogen ook eventuele kinderen niet uit het oog verloren worden. Furia vraagt om meer bekendmaking van de wet bij politie en justitie. Daarnaast moet de wet en richtlijn aangepast aan de knelpunten die in de evaluatie door het terrein aangekaart werden.
Structurele dadertherapie ontbreekt
Dadertherapie is vandaag vooral projectwerk. Er is geen structurele financiering, een beleidsvisie op de ontwikkeling van een aanbod voor plegers ontbreekt en parketten maken er nauwelijks gebruik van. Nochtans is dadertherapie cruciaal om de vicieuze cirkel van geweld te doorbreken. Daarom is er nood aan een structureel aanbod van zowel vrijwillige als verplichte dadertherapie. Dadertherapie, al dan niet vrijwillig, zou standaard moeten zijn bij de opvolging van klachten over huiselijk geweld. Dat biedt in ieder geval meer garanties dan het elektronisch toezicht waarop nu een beroep gedaan wordt als het al tot een bestraffing komt bij huiselijk geweld.
Doeltreffende preventie is veel meer dan kortlopende sensibiliseringscampagnes
Geweld voorkomen vraagt een doeltreffend preventiebeleid. En dat is veel meer dan kortlopende sensibiliseringscampagnes. Een effectief preventiebeleid focust op attitudeverandering en dat start al in de kleuterklas. Versterking van eigenwaarde, leren omgaan met conflicten en verschillen, en het doorprikken van stereotiepe man-/vrouw-beelden dragen daartoe bij. Opvattingen over vrouwen en mannen en hoe ze zich horen te gedragen spelen immers een rol in de dynamiek van geweld tussen meisje en jongens, vrouwen en mannen. Net daarom lopen holebi’s en transgenders die deze stereotypen doorbreken een hoger risico op geweld.
Mijlpalen in de wetgeving m.b.t. geweld op vrouwen:
- 1989: definitie van verkrachting als elke vorm van seksuele penetratie zonder toestemming + strafbaarstelling van verkrachting binnen het huwelijk
- 1997: relationele context wordt verzwarende omstandigheid bij geweld
- 2003: mogelijkheid om de gezinswoning toe te wijzen aan het slachtoffer van huiselijk geweld
- 2012: huisverbod voor plegers van huiselijk geweld (10 dagen, verlening tot 3 maanden mogelijk)
-2013: artsen mogen beroepsgeheim doorbreken bij een vermoeden van partnergeweld
